Padaczka u psa – objawy, przyczyny i leczenie

Padaczka u psów stanowi jedną z najczęściej występujących chorób układu nerwowego. Szacuje się, że dotyczy około 3-5% wszystkich czworonogów. Istnieje wiele propozycji klasyfikacji padaczek u psów. Najczęściej spotyka się podział na padaczkę pierwotną, reaktywną i symptomatyczną.

Mianem psiej padaczki określa się zaburzenie czynności mózgu charakteryzujące się trwałą skłonnością do występowania napadów drgawkowych. Napad padaczkowy przebiega zazwyczaj w czterech fazach, które różnią się nieco między sobą w zależności od postaci choroby. Nierzadko określenie bezpośredniej przyczyny psiej padaczki okazuje się niemożliwe.

Przyczyny padaczki u psa

Przyczyny padaczki u psa bywają różnorakie. W zależności od ich charakteru wyróżnia się epilepsję pierwotną, symptomatyczną i reaktywną. Ta pierwsza określana bywa też jako padaczka idiopatyczna. Mówi się o niej wówczas, gdy nie ma możliwości jasnego określenia bezpośredniej przyczyny choroby. Może być zdiagnozowana jedynie po wykluczeniu wszystkich innych przyczyn.

Padaczka u psów może być wrodzona, uwarunkowana genetycznie. Pierwsze jej przypadki ujawniają się u młodych czworonogów. Zazwyczaj u około rocznych. Z tego też względu zamiennie nazywa się ją młodzieńczą padaczką. Udowodniony wpływ czynnika genetycznego w pojawieniu się tej przypadłości stwierdzono w przypadku takich ras jak m.in. beagle, szpic fiński, owczarek belgijski oraz wilczarz irlandzki. Wysoce podejrzany wpływ czynnika genetycznego występuje też u berneńskiego psa pasterskiego, border collie, golden retrievera, labrador retrievera, keeshonda, owczarka australijskiego, owczarka szetlandzkiego, pudla miniaturowego i standardowego, angielskiego springer spaniela, wyżła węgierskiego i włoskiego. Mając na uwadze dobro zwierząt, psy, u których stwierdzona została pierwotna padaczka, nie powinny być poddawane rozrodowi. Najlepiej przeprowadzić u nich zabiegi kastracji lub sterylizacji.

Wtórna padaczka psa powodowana jest przez strukturalne lub czynnościowe uszkodzenie mózgu. Nazywana jest też symptomatyczną. U jej podłoża wymienia się takie stany, jak m.in. zapalenie opon mózgowych, wylew krwi, guz nowotworowy, powstające blizny, wodogłowie (opisywane zwłaszcza u psów ras miniaturowych – toy-breeds). Tzw. wewnątrzczaszkowe przyczyny padaczki mogą być wynikiem choroby albo powstać na skutek przebytego urazu mózgu w czasie wypadku komunikacyjnego lub upadku z wysokości. Padaczka reaktywna to wynik procesów patologicznych o pozaczaszkowej lokalizacji. Najczęściej wynika z intoksykacji lub zespołów metabolicznych. Wymienić tu można m.in. zatrucia metalami ciężkimi, środkami ochrony roślin, fosforoorganikami, metaldehydem, ponadto choroby metaboliczne, jak zaburzenia elektrolitowe, hipoglikemia (niski poziom cukru we krwi), hiperglikemia (wysoki poziom cukru we krwi). Dodatkowo zaburzenia funkcjonowania wątroby i nerek (encefalopatia wątrobowa, krążenie wrotno-oboczne czy mocznica), niedobory witamin z grupy B, choroby zakaźne (tężec, wścieklizna, nosówka). Duże znaczenie może mieć też przedawkowanie lub nieprawidłowe stosowanie leków.

Jak może objawiać się padaczka u psa?

Ataki padaczki u psa mogą przybrać różną formę. Biorąc pod uwagę obraz kliniczny, podzielone zostały na drgawki uogólnione oraz częściowe. Te pierwsze są skutkiem pobudzenia w obydwu półkulach mózgu i mogą mieć postać:
● konwulsyjną – typowa jest dla niej obustronna manifestacja – gwałtowne skurcze mięśni w całym ciele, w jej przebiegu dochodzi zazwyczaj do utraty świadomości, pojawić się może ślinotok, wymioty, popuszczanie moczu i/lub kału, wydawanie dźwięków (szczekanie, skomlenie, wycie), inaczej określa się ją jako grand mal (napady duże);
● niekonwulsyjną – charakteryzuje się występowaniem lub też nie komponenty motorycznej. Atak bezdrgawkowy może zostać niezauważony przez opiekuna psa, dochodzi do utraty kontaktu z rzeczywistością i istnieje ryzyko utraty świadomości, inaczej określa się ją jako petit mal (napady małe).

Z kolei drgawki częściowe mogą mieć postać:
● prostych – typowe są dla niej jednostronne ogniskowe objawy ruchowe, nie dochodzi do utraty świadomości;
● złożonych – nazywane też psychomotorycznymi. Charakterystyczne są dla nich objawy psychiczne, które mogą objawiać się okresowymi zmianami zachowania, nagłe epizody histerii, agresji, halucynacji, rozwolnienie. Zwierzę nie traci świadomości;
● z wtórnym uogólnieniem – może objawiać się jako częściowe proste i złożone.

Epilepsja u psa – jak wygląda napad?

Napad padaczkowy przebiega etapowo. Wyróżnia się w nim fazę prodromalną (prodrome). Możliwa jest do zauważenia tylko u niektórych zwierząt. Zwiastuje zbliżający się napad. Polega na zmianie zachowania i przejawia się osowiałością lub nadpobudliwością, bezcelowym chodzeniem w kółko, poszukiwaniem ustronnych miejsc, gdzie można się ukryć. Trwa od kilku godzin do kilku dni. Później jest tzw. aura. Uważa się ją za początek napadu. Trwa od kilku sekund do kilku minut. Po niej występuje faza właściwa napadu (ictus). Jej przebieg będzie różny w zależności od postaci choroby, z jaką zmaga się zwierzę. Następnie ma miejsce faza ponapadowa (postiktalna, popadaczkowa). W jej czasie zwierzę odpoczywa. Odzyskuje sprawność – wraca do aktywności albo przechodzi w stan dezorientacji, który trwa od kilku minut do kilku godzin.

Nie dość, że przyczyny i objawy padaczki u psa są różne, różna jest także częstotliwość występowania ataków. Na tej podstawie wymienić można: pojedynczy atak, gromadny atak – więcej niż dwa ataki po sobie w ciągu doby, stan padaczkowy – atak trwający ponad 30 minut albo występujące po sobie ataki padaczkowe, podczas których zwierzę nie odzyskało świadomości. Stan padaczkowy wymaga szybkiej interwencji weterynaryjnej, ponieważ zagraża życiu czworonoga.

Padaczka u psa – jak pomóc?

Co zrobić, gdy pies ma padaczkę? Bezwzględnie trzeba kontrolować przebieg ataku. W ten sposób uchroni się zwierzę przed dodatkowymi urazami. W związku z tym konieczne jest usunięcie z otoczenia przedmiotów, o które mógłby się uderzyć lub skaleczyć. Podczas ataku powinno się osłaniać głowę zwierzęcia. Dobrze, jeśli podłoży się pod nią coś, co zamortyzuje uderzenia, np. koc. Z pyska zwierzęcia należy usunąć wszelkie rzeczy, np. Zabawki czy pokarm. W innym przypadku mógłby się nimi zadławić. Zdania na temat wyciągania psu języka podczas ataku są podzielone. Wskazaniem do tego jest sytuacja, kiedy język powoduje kłopoty z oddychaniem. W przypadku zwierząt poddawanych farmakoterapii nie można zapomnieć o podaniu leku. Najczęściej stosuje się go drogą doodbytniczą. Środki mają wówczas postać czopków lub wlewu. Zawsze trzeba je mieć w domu. Po zakończeniu ataku należy zapewnić psu komfortowe warunki do odpoczynku. Powrót do formy będzie szybszy, jeśli będzie miał ciszę i spokój. Po wstępnym uspokojeniu powinno się zabrać zwierzę do weterynarza. W przypadku nieprzerwanych nawracających ataków to nawet w czasie ich trwania trzeba udać się do specjalisty. Potrzeba farmakologicznego zaprzestania wyładowań w mózgu.

Leczenie padaczki u psa

Jak leczyć padaczkę u psa? Leczenie padaczki u psa opiera się przede wszystkim na lekach. Środki przeciwdrgawkowe stosuje się w przypadku ataków, które występują częściej niż raz w miesiącu oraz ataków gromadnych. Stan padaczkowy wiąże się z koniecznością interwencji weterynaryjnej. Wówczas potrzebne jest dożylne podanie leków. Po ustabilizowaniu stanu pies leczony jest jak pozostałe czworonogi. Celem terapii jest wyeliminowanie napadów, co niekiedy jest niemożliwe. Wtedy dąży się do zmniejszenia ich częstotliwości i nasilenia. Leki przeciwpadaczkowe zazwyczaj muszą być brane do końca życia. Z tego względu warto zabierać psa na badania kontrolne, bo mogą powodować zaburzenia pracy niektórych narządów.

Olga Dąbska

Milena Kostrubiec