Sikorki - najważniejsze informacje o gatunkach tych ptaków

Sikorki to ptaki miast i lasów. Spotkać można je właściwie wszędzie – od działek i ogrodów, centrum miast, po wsie i zakamarki lasów. O niebieskiej główce i zaokrąglonym, żółtym brzuszku tego ptaka uczą już w przedszkolach. Stamtąd też wynosi się przekonanie o uroczym usposobieniu sikorek, ich czystości i pomocy w niwelowaniu szkodników. Jednak czy to wszystko jest prawdą, a sikorka jest ptakiem idealnym? W tym artykule rozwiejemy wszelkie niejasności dotyczące sikorek!

Sikorka należy do ptaków rzędu wróblowatych. Rząd ten jest bardzo duży i liczy ponad 5000 gatunków, z ok. 8000 gatunków ptaków w ogóle. Pozostałymi powszechnie znanymi gatunkami z rzędu wróblowatych są m.in. kruki, sroki, szpaki, wróble czy drozdy. Wszystkie one, z sikorkami na czele, zamieszkują wszystkie kontynenty z wyjątkiem Arktyki.

Sikorki w Polsce

W Polsce żyje 6 gatunków sikorek i wszystkie są pod ścisłą ochroną gatunkową. Są to: sikorka modraszka, bogatka, sosnówka, czarnogłówka, czubatka i sikorka uboga. Czasami można spotkać również siódmy gatunek sikorek – sikorkę lazurową. Uznawana jest ona za najbardziej widowiskową, ale pojawia się ona w Polsce bardzo rzadko i to tylko zimą.

Czy sikorki odlatują na lato i zimę?

Sikorki w Polsce można spotkać przez cały rok. Część z gatunków i osobników preferuje wyloty na zimę do cieplejszych krajów, jednak wtedy przylatują do nas sikorki ze wschodu i północy, podobnie ma się kwestia wylotów na lato. Tak więc postronny obserwator może nie rozpoznać czasu migracji tych ptaków.

Kup karmę dla dzikich ptaków zimujących w Polsce

Jak wygląda sikorka?

Wygląd tych ptaków różni się mniej lub bardziej w zależności od rodzaju sikorek i wszystkie występujące w Polsce omówimy poniżej.
Wszystkie z sikorek są ptakami małymi i drobnymi. Łapy sikorek zakończone są czterema palcami z dobrze rozwiniętymi pazurami, a kciuki skierowane są do tyłu. Nogi powyżej stawu skokowego pokryte są piórami. Dziób sikorki jest w kształcie trójkąta prostokątnego, którego zakończenie jest niezwykle ostre.

Może Cię zainteresować: Co powinno się wiedzieć o miejskich gołębiach?

Różne gatunki sikorek - charakterystyka

Sikorka bogatka

Głowa sikorki bogatki jest czarna z białymi policzkami. Brzuch tego ptaka jest żółty, a przez środek przebiega czarna pręga. Ten czarny pasek jest grubszy u samców, a cieńszy u samic. Im więcej testosteronu ma dany osobnik ptaka tym pas jest obszerniejszy. Grzbiet ciała bogatki mają oliwkowozielony, a nogi ciemnoniebieskie. Młode osobniki mają matowe pióra.

Bogatka jest największym i jednocześnie najbardziej rozpoznawalnym gatunkiem z przedstawicieli sikorek. Osiąga masę ciała 20 – 30 g i długość ciała ok. 14 – 16 cm.

Bogatki preferują przebywanie w koronach drzew i w żywopłotach. Podczas jesieni i zimy sikorki bogatki schodzą na ziemię w poszukiwaniu pokarmu – grzebią w liściach czy w śniegu wygrzebując kąski dla siebie.

Sikorka modraszka

Modraszka jest bardzo podobna do bogatki – i w zachowaniu i w wyglądzie. Największą różnicą jest większa ilość koloru niebieskiego w upierzeniu sikorki modraszki. Na głowie widnieje niebieska czapeczka, która świeci w ultrafiolecie i po tym efekcie sikorki mogą rozpoznać siebie, swój wiek, stan zdrowia i płeć. Modraszka jest nieznacznie mniejsza od bogatki, osiąga masę ciała 11 – 14 g i długość ciała 11 – 12 cm.

Sikorka modraszka również preferuje przebywanie w koronach drzew lub krzewów. W poszukiwaniu jedzenia schodzi na ziemię i rozkopuje ją i liście swoimi mocnymi pazurami. Modraszki są najbardziej cwanymi i zadziornymi z sikorek, walczą o swoje zdobycze i o miejsce np. w karmnikach, nawet z większymi od siebie ptakami.

Sikorka czubatka

Jak sama nazwa wskazuje, sikorka czubatka posiada czub na głowie. W zależności od nastawienia ptaka (spokojnego lub podekscytowanego), czub może być podniesiony lub luźno opadający wzdłuż głowy. Głowa czubatki jest biała z czarną szachownicą na czubie, od linii oczu wychodzi czarny pasek, podgardło jest czarne. Oczy czubatki są czerwone. Brzuch tej sikorki jest kremowy, a skrzydła w kolorze jasnobrązowym. Nogi ciemnoróżowe.

Sikorka czubatka ma ciało długości od 11 do 12 cm, o masie od 10 do 15 g.

Czubatki są dosyć nieufne, nie przylatują w pobliże człowieka i raczej unikają jedzenia przy nim. Można je za to spotkać częściej na ziemi niż w koronach drzew. Lubią ogrody i sady, duże przestrzenie pełne roślin.

Sikorka sosnówka

Sosnówki są najmniejszymi i najszybszymi z sikorek. Ich głowy są czarne z białymi policzkami i czarnymi podbródkami. Tył głowy ma dużą, białą plamę ciągnącą się od potylicy do czubka głowy. Wierzch głowy jest natomiast niebieski. Skrzydła sosnówki są czarne, na całości rozciąga się biały pasek. Brzuch szary.

Sikorka sosnówka osiąga masę ciała 9-10 g i długość ciała do 11 cm.

Nazwa sosnówek wzięła się od ich trybu życia. Te sikorki najchętniej spędzają czas w wysokich koronach drzew, rzadko z nich schodzi na ziemię. Żywią się owadami obecnymi w drzewach, a także nasionami drzew iglastych. W Polsce najczęściej spotykana z drzew iglastych jest sosna – stąd też nazwa „sosnówka”.

Sikorka czarnogłówka

Czarnogłówka, jak jej nazwa wskazuje, ma czarną głowę. Policzki białe, podgardle czarne w kształcie kwadracika. Czarna pręga przechodzi od głowy aż do końca potylicy ptaka. Brzuch jasnobrązowy, wierzch ciemnobrązowy. Na piórach znajduje się jasna wstawka.

Długość ciała sikorki czarnogłówki to 12 – 13 cm.

Czarnogłówka jest sikorką stroniącą od ludzi i gwaru miasta. Zdecydowanie częściej można ją spotkać w parkach na uboczach miast, polanach czy w lasach. Preferuje życie w wysokich koronach drzew. Sikorki czarnogłówki żywią się tym wszystkim, co pozostałe gatunki sikorek.

Sikorka uboga

Sikorka uboga jest bardzo podobna do sikorki czarnogłówki. Z daleka są one między sobą trudne do odróżnienia. Sikorka uboga również posiada czarną głowę z białymi policzkami i czarnym podgardlem, ale nie posiada czarnego pasa biegnącego do potylicy, który występuje u czarnogłówki. Podgardle u ubogiej sikorki jest mniej zaznaczone, a na piórach nie znajduje się jasna wstawka. Wierzch ciała sikorki ubogiej jest ciemnobrązowy, brzuch jasnobrązowy.

Długość ciała sikorki ubogiej to 11,5 – 13 cm.

Styl życia sikorki ubogiej jest również bardzo podobny do tego od czarnogłówki. Liczebność sikorki ubogiej uznawana jest za najmniejszą spośród wszystkich gatunków sikorek w Polsce.

Sikorka lazurowa

Tak jak wyżej zostało wspomniane, sikorki lazurowe są w Polsce tak rzadko widywane, że nie są na ten moment uznawane za gatunek stały. Przylatują one do nas tylko zimą i to w nieregularnym trybie. Jednak jest to ptak na tyle widowiskowy, że nie sposób o nim nie wspomnieć. Sikorka lazurowa ma wyjątkowy kolor upierzenia, przypominający głęboki lazur nieba czy morską głębinę. Głowa sikorki lazurowej jest biała, z czarnymi paskami biegnącymi od oczu i łączącymi się na potylicy. Brzuch również biały. Skrzydła są w kolorach morskich i lazurowych, bardzo dobrze wybarwione.

Sikorka lazurowa osiąga długość ciała 13 cm i masę ciała 11 – 13 g.

Ptak ten preferuje wysokie korony drzew, najlepiej tych liściastych lub mieszanych. Największe populacje sikorek lazurowych były w Rosji oraz na Białorusi, jednak od roku 2022 jej liczebność tam maleje.

Co jedzą sikorki?

Sikorki są ptakami z ogromnym apetytem. W ciągu dnia potrafią zjeść tyle ile same ważą. Najlepszym i najbardziej wartościowym pokarmem dla sikorek jest mięso i tkanka zwierzęca. Ptaki te najchętniej wybierają owady, pająki, małe robaki i insekty. W czasie dokarmiania przez ludzi od razu podlatują do słoniny zawieszonej na drzewie. Z karmników sikorki wyjadają niektóre ziarna, oskubany słonecznik, owoce, orzechy. W okresie zimowym sikorki jedzą również nasiona traw i chwastów.

Jednak w niesprzyjających warunkach sikorka nie pogardzi niczym. Może to być zaskoczeniem, ale sikorki żywią się również padliną – mięsem dzików, jeleni i innych dużych, dzikich zwierząt, a nie mając nic do wyboru – również larwami obecnymi w padlinie.
Wysoka inteligencja sikorek pozwala im na zapamiętywanie kryjówek z jedzeniem innych zwierząt, dzięki czemu sikorki w jesień i zimę z łatwością odnajdują zapasy zakopane pod warstwą liści czy śniegu, a także w konarach drzew np. przez inne ptaki, wiewiórki.

Ile żyją sikorki?

Sikorki są ptakami długowiecznymi. Średnia długość życia sikorki wynosi 10 - 12 lat, ale nie są rzadkością okazy w wieku 15 lat. To wszystko dzięki świadomości ludzi na temat sikorek i pozytywnego nastawienia do nich. Mieszkańcy chętnie dokarmiają ptaki sikorki, budują im karmniki czy budki lęgowe, nie przeganiają z ogrodów i działek.

Sikorki są ptakami stosunkowo czystymi, a ich ogromną zaletą jest fakt, że zjadają owady, robaki i inne szkodniki. Miłośnicy pięknych ogrodów, sadów czy nawet przydomowych tarasów chętnie zapraszają te ptaki do swojego otoczenia. Dodatkowym atutem sikorek niewątpliwie jest ich uroda – oglądanie żółtych brzuszków i niebieskich piór sprawia ogromną frajdę całej rodzinie.

Przeczytaj więcej o śpiewach ptaków polskich i śpiewie sikorki

Karolina Łuszczyk