Gołębie - co powinieneś wiedzieć o tych miejskich ptakach?

Gołębie można spotkać właściwie w każdym rejonie. Te wszędobylskie ptaki często nie wzbudzają pozytywnych reakcji wśród przechodniów, ale mają również swoją rzeszę fanów. Z czego wynika taka rozbieżność w podejściu do gołębi?

Pochodzenie gołębi miejskich

Gołąb domowy (miejski) wywodzi się z gołębia skalnego. Dowodem na to jest między innymi możliwość uzyskania płodnego potomstwa krzyżując oba gatunki.

W Polsce występuje 5 gatunków gołębi:

• gołąb skalny
• grzywacz
• sierpówka
• siniak
• turkawka

Może Cię zainteresować: Gwarek - poznaj tego gadającego ptaka

Gatunki dzikich gołębi

Gołąb skalny

Jak wygląda gołąb skalny?

Ten gatunek gołębi osiąga do 35 – 40 cm długości ciała oraz masę 400 – 420 g. Na szarych skrzydłach gołębia skalnego znajdują się dwa podłużne pasy, natomiast od spodu skrzydła są całkiem białe. Nogi czerwone, zakończone czarnymi pazurkami. Tęczówki oczu gołąb skalny ma czerwone.

Życie gołębi skalnych

Gołębie te gniazdują w koloniach, najczęściej w skalnych szczelinach. Mocno przywiązują się do miejsca zamieszkania. Gniazda gołębi skalnych nie są skomplikowane – to małe sterty niezdarnie ułożonych gałązek. Buduje je para, w wychowanie młodych również oboje rodziców się angażuje, chociaż udział samca jest większy. Jaja gołębia skalnego są białe, z lekkim, zielonkawym połyskiem. Młode wykluwają się po 16 – 19 dniach, a opuszczają gniazdo po ok. 35 dniach życia.

Gołąb skalny jest dosyć szybkim gołębiem, jego szybkość lotu może dochodzić do 60 – 70 km/h. Długość życia to ok. 3 lata.
Gołębie skalne są gatunkiem częściowo chronionym w Polsce.

Grzywacz

Jak wygląda grzywacz?

Grzywacz jest największym dziko żyjącym gołębiem w Polsce. Dorosły osobnik osiąga masę ciała 450 – 600 g, przy długości ciała 45 – 50 cm. Ptak ten posiada popielate ubarwienie, na karku ma biała otoczkę. Na piórach na piersi występuje fioletowy połysk.

Życie gołębia grzywacza

Gołąb grzywacz to ptak półwędrowny. Do Polski przylatuje ze Skandynawii w okresie marzec – kwiecień, a już na przełomie września - października odlatuje z powrotem w swoje rejony.

Grzywacze są ptakami w pełni monogamicznymi. Dobierają się raz na całe życie i wspólnie wychowują swoje młode. To samiec buduje gniazdo i opiekuje się samicą podczas znoszenia jaj. To cichy gatunek gołębi, rzadko się odzywają, rzadko wchodzą w drogę ludziom. Gniazda budowane są aż na wysokości 3 m nad ziemią. Mimo to, dozwolone jest w Polsce polowanie na tego gołębia, ale tylko w okresie 15.08 do 30.11.

Sierpówka

Jak wygląda sierpówka?

Sierpówki są mniejsze od gołębi skalnych. Osiągają masę ciała ok. 200 g. Ciało mają smukłe, a ogon bardzo długi. Są szaro-kremowe, z brązowo-szarą głową. Tęczówki oczu mają czerwonożółte. U sierpówek brak dymorfizmu płciowego – samice są takiej samej wielkości co samce.

Życie sierpówek

W Polsce sierpówki występują przez cały rok, są to ptaki osiadłe i synantropijne. Świetnie przystosowały się do życia w środowisku miejskim, w bliskim towarzystwie ludzi. Budują gniazda wysoko na drzewach, ale są one raczej niedbałe, niszczone po odchowaniu młodych.
Sierpówka podlega w Polsce pod ścisłą ochronę.

Gołąb siniak

Jak wygląda gołąb siniak?

Jest to gatunek gołębia o upierzeniu sino – popielatym. Boki szyi ma zielone, z mocnym metalicznym połyskiem. Dziób żółty. Siniaki są drobnymi i niewielkimi gołębiami. Dorosły siniak osiąga masę ciała 250 – 300 g przy 33 cm długości ciała.

Życie gołębi siniaków

W Polsce występuje na terenach nizinnych, raczej nie zapuszcza się w górskie rejony. Preferuje życie w lasach liściastych, z dala od zgiełku i hałasu miast. Jest ptakiem bardzo płochliwym, trudnym do zaobserwowania. Do życia i budowania gniazda wykorzystuje dziuple obecne już w drzewach. Jest to gołąb monogamiczny, objęty ochroną.

Turkawka

Jak wygląda turkawka?

Turkawka jest gołębiem smukłym i drobnym. Dorosła turkawka waży zaledwie 140 – 160 g i osiąga ok. 27 cm długości ciała. Turkawka ma bardzo charakterystyczne upierzenie. Głowa i grzbiet jest ubarwienia szarego, natomiast na głowie znajdują się 3 białe prążki, a na skrzydłach pióra niebieskie, żółte i czarne. Nogi turkawki są czerwone. U tego gatunku występuje niewielki dymorfizm płciowy.

Życie turkawek

W Polsce turkawki występują w całym kraju, ale jest to ptak wędrowny – przylatuje na przełomie kwietnia i maja. Gniazda turkawki są płytkie i nisko budowane, ale w koronach drzew. W wysiadywaniu jaj i wychowywaniu młodych bierze udział i samiec i samica. Turkawki są objęte ścisłą ochroną gatunkową.

Występowanie gołębi

Gołębie miejskie występują właściwie we wszystkich strefach klimatycznych na świecie.
Gołębie skalne są rzadszym gatunkiem. W Polsce można go spotkać w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej oraz w Górach Stołowych. Zaś na świecie w Azji mniejszej, Indiach, Chinach oraz w Europie.

Życie gołębi

Gołębie to ptaki nadrzewne. Budowanie gniazd, wybór miejsca do życia zależne jest od konkretnego gatunku, ale cechami wspólnymi jest rozród ptaków. Gołębie mają od 1 do 3 lęgów w roku, samica składa zazwyczaj po 2 jaja, których wygląd zależny jest od gatunku i rasy. Wysiadywanie jaj trwa od 15 do 19 dni.

Gołębie posiadają zmysł wzorku, słuchu, smaku, węchu, orientacji, rozpoznawania pól elektromagnetycznych, dotyku (nanocepcji, temperatury, równowagi, propriocepcji). Najsłabszym zmysłem gołębi jest słuch, najsilniejszym zaś wzrok.

Ile żyje gołąb?

Długość życia gołębia zależy od gatunku, warunków życia, warunków utrzymania, żywienia i zdrowia. Gołębie hodowlane (ozdobne i pocztowe) żyją najdłużej – nawet 25 – 32 lata i do końca mogą być płodne. Najkrócej żyją gołębie ze złej hodowli, uzyskiwane kazirodczo, a także te żyjące w niesprzyjających warunkach – wtedy długość życia gołębia to jedynie 3 – 5 lat.

Przeczytaj również: Choroby gołębi

Co jedzą gołębie?

Gołębie są ptakami roślinożernymi, jedynie od czasu do czasu upolują i posilą się owadami czy małymi bezkręgowcami. Młode gołębie przez pierwszych 5 dni życia karmione są tzw. mleczkiem (płynna serowata substancja powstająca w wolu gołębia), przez 5 kolejnych dni dodatkowo dostają ziarno. Po ukończeniu 15 dnia życia młode muszą poradzić sobie same z uzyskaniem jedzenia.

Przy dokarmianiu ptaków lub karmieniu gołębi hodowlanych często stosuje się gotowe mieszanki bazujące na ziarnach. Najpopularniejszymi składnikami mieszanek dla gołębi to kukurydza, groch, słonecznik, pszenica i ryż. Dodatkowo, w paszach dla gołębi powinny się znaleźć orzeszki ziemne, rzepak, len.

W żywieniu gołębi najważniejsze jest białko oraz tłuszcze. Białko dostarcza aminokwasów, szczególnie metioniny, która stanowi budulec piór ptaków. Tłuszcz dostarcza energii oraz daje możliwość przyswajania witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.

Może Cię zainteresować: Dokarmiania ptaków zimą

Historia gołębi

Wykopaliska dowodzą, że gołąb skalny pojawił się w siedliskach ludzkich nawet 10 – 12 tysięcy lat temu, w neolicie - w tzw. epoce kamienia gładzonego. Natomiast samo udomowienie gołębia skalnego nastąpiło ok. 5000 – 7000 lat temu w Fenicji. Dla porównania: kury zostały udomowione ok. 5000 lat temu, a gęsie 3000 lat temu. Jest to więc pierwszy udomowiony ptak przez człowieka.

Początkowo chęć udomowienia i utrzymywania gołębi wynikała ściśle z kultu religijnego. Gołębie miały symbolizować pokój i dobroć, niegdyś były również łączone z boginią miłości i płodności. W starożytności gołębie zyskały jeszcze jedno miano – „czystych ptaków”. Było to związane z brakiem żółci w przewodzie pokarmowym gołębi. Największy kult gołębi rozwijał się w Asyrii. Do dnia dzisiejszego wyznawcy Islamu nie jedzą gołębiego mięsa.

W późniejszych latach zaczęto dostrzegać możliwości szybkiego i dokładnego trafiania do celu gołębi, szybkość ich latania przy jednoczesnym przywiązaniu do miejsca życia. Takie połączenie dało efekt idealnych lotników, mogących transportować niewielkie i lekkie materiały. Tak działano z gołębiami pocztowymi. Następnie zauważono walory estetyczne niektórych gatunków gołębi i rozpoczęto próby doskonalenia tych ptaków.

Gołębie ozdobne

W latach współczesnych hodowla gołębi ozdobnych rosła na popularności. Aktualnie istnieją dwa oficjalne związku zajmujące się hodowlą gołębi:

Polski Związek Hodowców Gołębi Pocztowych (PZHGP) – priorytetem w hodowli ptaków są jak najlepsze wyniki latania z zachowaniem cech wyglądu danych gołębi. Hodowcy mniej skupiają się na wyglądzie ptaków, a najbardziej na stylu i szybkości latania, a także na doskonałej orientacji ptaków w terenie. Związek ten liczy ponad 45 000 hodowców

Polski Związek Hodowców Gołębi Rasowych i Dobrego Inwentarzu (PZHGRiDI) – związek nastawiony jest na uzyskanie ptaków doskonałych eksterierowo. Ptaki powinny być jak najlepsze z wyglądu, bez żadnych wad. W hodowli nie doskonali się umiejętności latania ptaków. Związek liczy ok. 4500 hodowców

Podział ras gołębi na grupy

I - uformowane
II - brodawczaki
III - kuraki
IV - dęte
V - barwne
VI - turkoty
VII - strukturalne
VIII - mewki
IX - lotne
W niektórych kręgach podaje się również X grupę – sportowe i pocztowe

Na świecie hodowanych jest ok. 1000 ras gołębi, ale w samej Polsce już ponad 350 ras. Najwięcej ras znajduje się w grupie X oraz V.

Przysłowia z gołębiami w rolach głównych

• „Lepszy wróbel w garści niż gołąb na dachu”
• „Przebiegły jak wąż, łagodny jak gołąb”
• „Gruchać jak dwa gołąbki”
• „Cenzura wybacza krukom, a nęka gołębie”
• „Gołębie serca”
• „Pieczone gołąbki nie lecą same do gąbki”

Karolina Łuszczyk

Zdjęcia: Canva.com