Choroby gołębi – czy wiesz na co mogą zachorować nasze gołębie?

Gołębie można spotkać podczas każdego wyjścia z domu. Warto jednak pamiętać, że nasze gołębie są gatunkiem chronionym w Polsce. Nie wolno niszczyć ich gniazd, ani działać na ich szkodę. Wiele osób o tym zapomina i nie docenia roli gołębi w ekosystemie. Niezależnie od uczuć, jakimi darzymy gołębie, należy znać możliwe choroby gołębi i metody im zapobiegania.

Oprócz dziko żyjących gołębi, tzw. gołębi miejskich, w Polsce istnieje wiele hodowli gołębi ozdobnych oraz gołębi pocztowych. Poza granicami naszego kraju popularne są również hodowle gołębi mięsnych. Wszystkie z nich narażone są na choroby, które mogą mieć podłoże: pasożytnicze, bakteryjne, wirusowe oraz grzybicze.

Choroby gołębi

Aktualnie poziom wiedzy i możliwości medycyny są na tyle duże, że większość chorób gołębi da się wyleczyć lub skutecznie im zapobiegać. W chorobach zakaźnych najważniejsza jest jednak szybka reakcja, aby choroba nie osiągnęła dużego stopnia zaawansowania oraz nie przeniosła się na inne osobniki. W hodowlach regularny kontakt z lekarzem weterynarii ułatwia sprawę. Stosowanie antybiotyków trwa nie krócej niż 5 dni, jednak czasami jest to konieczność, aby ratować życie i zdrowie zwierząt. Natomiast choroby niezakaźne gołębi zazwyczaj związane są ze złym odżywianiem ptaków, niedoborami witamin i składników odżywczych. Najbardziej są na nie narażone gołębie ozdobne.

Do najczęstszych chorób gołębi należą:

• pasożytnicze – rzęsistek, roztocza piór, wszołowica, pchły gołębi, kleszcz gołębi, roztocz, świerzbowiec gołębi, kokcydioza, paramyksowiroza
• wirusowe – ospa gołębi, katar zakaźny
• grzybicze – grzybica, aspergiloza
• bakteryjne – ornitoza, mykoplazmoza, salmonelloza

Obrzeżek gołębi, czyli kleszcz gołębi

Choroba wywołana przez pasożyty zewnętrzne. Dla młodych gołębi jest właściwie śmiertelna.
Objawy są dosyć nieswoiste. Gołębie są osłabione i apatyczne, pióra matowieją, a rozwój i wzrost zostaje mocno spowolniony.
Obrzeżek jest pasożytem barwy beżowo – brązowej. Dorosłe osobniki osiągają wymiary 6 do 10 mm. Bytują głównie na gołębiach, jednak spotykany jest również na innych ptakach – jaskółkach, kurach, kaczkach. Przy zbyt małej liczbie naturalnych żywicieli, może on ugryźć także ludzi, co najczęściej ma miejsce np. podczas remontów piwnic, strychów, renowacji budynków. Ugryzienie obrzeżka gołębi najgroźniejsze jest dla alergików, może spowodować mocny świąd, ból i podrażnienie utrzymujące się nawet kilka miesięcy.

Profilaktyka wiąże się z utrzymywaniem dobrej higieny pomieszczeń, likwidacją różnych szczelin, przy pojawieniu się już kleszczy – dezynfekcją środkami kleszczobójczymi.

Salmonella u gołębi

Choroba bakteryjna dziesiątkująca stada, szczególnie wśród młodych ptaków. U dorosłych osobników przebieg choroby jest długotrwały, rzadko śmiertelny, a przebycie choroby powoduje bycie jej nosicielem. Bakterie obecne są we wszystkich wydzielinach ciała, a do organizmu gołębia dostają się drogą pokarmową - poprzez pożywienie, wodę, lub oddechową – wdychanie kurzu czy pyłów ściółki.

Objawy salmonelli u gołębi zależne są od jej odmiany. Może być jelitowa, stawowa, organowa oraz nerwowa. Wszystkie z nich powodują osłabienie, zwiększone pragnienie, apatię. Ptaki często gromadzą się w kątach, są wyczerpane. Dodatkowo, przy postaci jelitowej występują silne biegunki, wychudzenie, przy postaci stawowej – obrzęki stawów, organowej – duszności, a nerwowej – paraliż, zaburzona równowaga.

Leki dla gołębi na salmonelle obejmują różne antybiotyki podawane iniekcyjnie. Ważna jest również profilaktyka, która obejmuje badanie kału dwa razy do roku, zachowanie higieny, prawidłowe odżywianie, wentylacja. Dostępne są szczepionki.

Kokcydioza gołębi

Zwana inaczej krwawą biegunką gołębi. Wywołana przez pierwotniaki, a zarażenie następuje przez przewód pokarmowy. Większość gołębi jest nosicielami pasożytów, jednak bezobjawowymi – wydalają oocysty, przez co zarażają inne osobniki. Kokcydioza to jedna z najczęstszych chorób gołębi, u pocztowych powoduje znaczne pogorszenie wyników.
Objawy choroby najbardziej widoczne są u młodych ptaków, u których uszkodzenie nabłonka jelit może być w stopniu zaawansowanym. Biegunka jest śluzowa, z domieszką krwi. Występuje dodatkowo wyniszczenie organizmu, brak apetytu, apatia. U dorosłych osobników choroba przebiega łagodniej, ale spada ich aktywność, nastrój, kondycja. Kokcydioza gołębi, przez wyniszczenie jelit, w łatwy sposób powoduje inne choroby, np. salmonellozę.
Leki na kokcydiozę dla gołębi są powszechne, a zazwyczaj stosuje się te iniekcyjne. Konieczne jest podawanie okresowych leków oddziałujących na pasożyty, a dodatkowo stosować profilaktykę – szczególnie dbać o czystość, podnosić odporność gołębi oraz badać kał ptaków w kierunku występowania oocyst.

Paramyksowiroza

Silnie zakaźna choroba, z grupy para-grypowych. Wirus atakuje najczęściej młode i starsze ptaki, a także te z osłabioną odpornością. Szczyt zachorowań można przypisać na okres jesieni i zimy.
Kręciek u gołębi, bo tak brzmi druga nazwa choroby, rozprzestrzenia się poprzez zanieczyszczony pokarm, wodę i bezpośredni kontakt z chorymi. Jest bardzo odporny, co utrudnia jego zwalczanie – nie straszne mu wysuszanie, duża wilgotność czy światło. Choroba często mylona jest z wirusowym zapaleniem mózgu lub salmonellozą (odmianą nerwową).
Pierwszymi objawami choroby jest zwiększone pragnienie, a następnie rozwodniony kałomocz. W późniejszej fazie choroby, około 3 tygodni po zakażeniu, zaczynają się pojawiać objawy neurologiczne - pochylenie głowy, zaburzenia ruchu, które z czasem przeradzają się w ostre wykrzywianie głowy i szyi (aż do dotykania jej do podłogi), zataczanie, paraliż.
Całkowicie skutecznego lekarstwa nie ma, a ptaków chorych na kręćka nie należy wręcz leczyć, byłoby to niehumanitarne. Istnieją szczepionki, które należy zastosować już tydzień po odsadzeniu młodych od matki, dodatkowo można także w wieku trzech tygodni. Kolejne powtarzać już co roku. Bardzo ważne jest podawanie leków wzmacniających, szczególnie młodym i starszym gołębiom. Profilaktyka obejmuje wzmacnianie odporności i kondycji ptaków, podawanie pełnowartościowego pokarmu, dbanie o czystość.

Rzęsistek u gołębi

Tym pasożytem zarażone są właściwie wszystkie dorosłe gołębie, ale przy dobrej odporności i kondycji ptaka nie stanowi on zagrożenia. Problem pojawia się przy osobnikach młodych z nierozwinięty układem odpornościowym. Rzęsistek przyspiesza wtedy zarażenia innymi chorobami bakteryjnymi, grzybicznymi czy wirusowymi i powoduje ogromne straty wśród ptaków.
U młodych gołębi zakażenie objawia się biegunką, pisklaki są całe pobrudzone, dodatkowo tracą apetyt i chudną. Przy niskiej odporności, może dojść do silnego rozmnożenia pierwotniaka i rozwoju trichomandozy. Pojawiają się także zmiany w obrębie gardła i woli, tzw. żółte guzki, skąd inna nazwa choroby. Rzęsistek atakuje wątrobę i jelita, prowadzą do wyniszczenia młodego organizmu. Wyróżnia się odmianę gardłową, pępkową oraz organową.
Leczenie rzęsistka opiera się o środki przeciw pierwotniakom.

Ospa gołębi

Choroba atakująca młode, rozwijające się ptaki. Większe predyspozycje mają gołębie pocztowe, aniżeli ozdobne czy pozostałe. Wirusy ospy obecne są w wydzielinach ciała – ślinie, a nawet łzach. Wskazywałoby to na przenoszenie się wirusa drogą kropelkową, jednak równie silnie atakuje drogą oddechową.
Ospa gołębi powoduje ropne naroślą, które przekształcają się w duże strupy głównie na nieopierzonych częściach ciała ptaka. Chrosty mogą umiejscawiać się w przełyku i tchawicy, co powoduje utrudnione oddychanie i przełykanie, prowadząc do śmierci.
Wszystkie gołębie powinny być szczepione. Chore osobniki należy jak najwcześniej odizolować i przeprowadzić leczenie.

Najpowszechniejsze są choroby gołębi młodych. Ma to związek ze wzrostem i rozwojem ptaków, a przede wszystkim z ciągle kształtującym się układem odpornościowym. Należy szczególną uwagę zwracać na pisklaki, a także na miejsce ich przebywania, gdyż tam najszybciej mogą rozwinąć się chorobotwórcze drobnoustroje. Gołębie sportowe to kolejna grupa zwiększonego ryzyka na zachorowanie. Choroby gołębi pocztowych to m.in. kokcydioza czy ospa gołębi.

Choroby przenoszone przez gołębie

Choroby od gołębi nie są groźne dla ludzi. Należy uważać na gołębie kleszcze, jednak należy pamiętać jak rzadkie są to ugryzienia.

Przeczytaj, czy gołębie, jako ptaki można dokarmiać zimą?

Karolina Łuszczyk

Zdjęcia: Pixabay.com, Canva.com