Drzewołazy (Dendrobates) - czy to najpiękniejsze okazy terrarystyczne?

Małe, intensywnie kolorowe żabki, które upiększają terraria miłośników płazów to drzewołazy (Dendrobates) i liściołazy (Phyllobates). Oba gatunki są blisko ze sobą spokrewnione i w naturze żyją na zbliżonych teranach. W hodowlach amatorskich zdecydowanie częściej spotyka się drzewołazy z racji większej ich dostępności, natomiast i Dendrobates i Phyllobates są zwierzętami bardzo wymagającymi w hodowli. Mają określone i bardzo rygorystyczne wymagania życiowe. Jeśli jesteś zaciekawiony ich wyjątkowwym i charakterystycznym wyglądem, zachęcamy to lektury! 

Występowanie drzewołazów w naturalnym środowisku

Zarówno drzewołazy, jak i liściołazy, w naturze żyją w deszczowych lasach tropikalnych. Głównie są to tereny północnej Ameryki Południowej oraz Ameryki Środkowej. Najwięcej drzewołazów można spotkać w Wenezueli, Północnej Brazylii i Kolumbii.

W naturalnym środowisku drzewołazy żyją ok. 5 – 7 lat. W warunkach hodowlanych drzewołazy dożywają 10 – 15 lat, a rekordziści nawet 20 lat. Drzewołazy są zatem zwierzętami długowiecznymi.

Czym są drzewołazy i liściołazy?

Drzewołazy i liściołazy to małe żabki należące do płazów bezogonowych. Oba gatunki Dendrobates i Phyllobates cechują się kontrastowym ubarwieniem i małymi rozmiarami ciała. W naturze płazy te są trujące. Ich trucizna wydzielana jest przez gruczoły skórne i u niektórych rodzajów drzewołazów może być ona śmiertelna nawet dla dużych ssaków, w tym ludzi. Jednak sprawa wygląda inaczej u hodowanych od lat pokoleń drzewołazów. Bowiem wydzielanie trucizny jest ściśle powiązane z dietą płazów, które w naturze jedzą mrówki i termity. Drzewołazy pochodzące z hodowli nie wydzielają trucizny.

Jak wyglądają drzewołazy i liściołazy?

Drzewołazy i liściołazy charakteryzują się bardzo jaskrawymi, kolorowymi ubarwieniami całego ciała. Takie ubarwienia mają za zadanie odstraszać drapieżniki i być sygnałem ostrzegawczym, są swojego rodzaju ochroną dla drzewołazów i liściołazów.

Najczęściej hodowane gatunki drzewołazów to:

drzewołaz karłowaty (Dendrobates pumilio)

najmniejszy z drzewołazów. Najmniejsze okazy mają zaledwie 25 mm długości ciała. Ciało czerwone z niebieskimi kończynami.

drzewołaz niebieski (Dendrobates azureus)

żabka o całym niebiesko-lazurowym ciele, z ciemniejszymi kończynami. Na grzbiecie występują ciemne plamki (najczęściej czarne)

drzewołaz złocisty (Dendrobates auratus)

czarny drzewołaz z grubymi, długimi liniami w kolorach żółtym lub jasnozielonym biegnącymi przez całe ciało

drzewołaz żółtopasy (Dendrobates leucomelas)

czarny z trzema żółtymi, poprzecznymi pasami na grzbiecie. Pasy znajdują się na wysokości głowy, pierwszej pary kończyn i drugiej pary kończyn. Na pasach liczne, czarne, nieregularne plamki

drzewołaz czerwonogłowy (Dendrobates fantasticus)

czarne ciało, głowa intensywnie pomarańczowa. Na ciele występują marmurkowe, mozaikowe żółte lub jasnozielone pasemka

liściołaz paskowany (Phyllobates vittatus)

ciało zielono-brązowe lub zielono-czarne z dwoma pionowymi pasami o barwie pomarańczowej. Pasy biegną od głowy do ogona płaza

liściołaz żółty (Phyllobates terribilis)

żabka o żółtym, właściwie cytrynowożółtym, ubarwieniu. Spód ciała jest mniej intensywny, ciemniejszy

Masa ciała drzewołazów to ok. 3 g. U drzewołazów występuje dymorfizm płciowy, który jest mocno widoczny w wielkości zwierząt – samica jest większa od samica i osiąga ok. 5 cm, a samiec ok. 4 cm. Różnica występuje również w worku rezonatorowym znajdującym się na szyi płaza – podczas godów worek ten powiększa się u samców kilkukrotnie. Płazy te nie posiadają błon pławnych między palcami. 

Drzewołazy – wymagania

Drzewołazy są zwierzętami skocznymi, wysokościowymi. Uwielbiają wysokie kryjówki i zakamarki. Potrzebują dużej ilości, bujnej roślinności.

Jak już wcześniej zostało wspomniane, drzewołazy nie posiadają błony pławnej. Z tego też względu nie potrafią pływać i nie przepadają za wodą. W terrarium drzewołazów zbiorniczek wodny konieczny jest jedynie ze względu na podtrzymywanie wilgotności powietrza, a także w okresie godowym.

Samce drzewołazów są bardzo terytorialne. Zaleca się utrzymywanie grupki drzewołazów, ale w kombinacji kilku samic i jednego samca. Dla początkujących hodowców dobrą grupą będzie 4 samice + 1 samiec. Drzewołazy są dosyć strachliwe. Terrarium powinno być ustawione poza ciągiem komunikacyjnym, a także z dala od okien i przeciągów.

Może Cię zainteresować: Domowa hodowla świerszczy 

Drzewołazy - terrarium

Drzewołazy wymagają terrarium średniej wielkości, typu tropikalnego lasu deszczowego. Charakteryzuje się ono niewielką częścią wodną i bardzo bujną roślinnością. Terrarium tropikalne może przypominać akwarium holenderskie pod względem aranżacji wnętrza. Zaleca się terrarium szklane, ponieważ duża wilgotność panująca w terrarium drzewołazów może wpływać na pleśnienie plastiku.

Terrarium drzewołazów powinno być kształtu prostokątnego, pionowego. Optymalna pojemność to 25 – 30 l na każdego osobnika drzewołaza. Przy grupie 4 + 1 dla początkujących hodowców, zalecana wysokość terrarium to 130 cm, a podstawa terrarium to kwadrat 90 x 90 cm.

Podłoże w terrarium drzewołazów najczęściej stanowi keramzyt wraz z warstwą torfu. Keramzyt nie absorbuje wody i świetnie spisuje się w terrariach tropikalnych. Torf natomiast jest dobrym podłożem dla roślin ciepło i wilgociolubnych. Na ścianach terrarium powinna znajdować się warstwa korka, silikonu akwarystycznego i torfu. Takie połączenie zapewni dobre utrzymywanie wilgotności, odizoluje nieco terrarium, a także urozmaici środowisko żabkom.

W terrarium powinny zostać umieszczone kawałki kory, gałązki, kamienie, aby zapewnić drzewołazom schronienie i miejsce do skakania.

Wilgotność w terrarium drzewołazów

Zarówno drzewołazy, jak i liściołazy, są bardzo wrażliwe na skoki wilgotności powietrza. Konieczne jest utrzymywanie bardzo wysokiej wilgotności w okolicach 80 – 100%, z tym że w dzień powinna być niższa (80 – 90%), w nocy natomiast wyższa (90 – 100%). Utrzymywanie takiej wilgotności możliwe jest dzięki specjalnym urządzeniom terrarystycznym i akwarystycznym, a także dzięki codziennemu ręcznemu zraszaniu wnętrza.

Temperatura w terrarium drzewołazów

W terrarium drzewołazów należy również pilnować stałej temperatury, która powinna wynosić ok. 25*C w dzień, w nocy ok. 20*C. Najlepszym i najpewniejszym rozwiązaniem jest zastosowanie kabla grzewczego umieszczonego na dnie terrarium.

Oświetlenie w terrarium drzewołazów

Oświetlenie w terrarium drzewołazów powinno działać przez 12 h na dobę. Zaleca się stosowanie świetlówek. Żarówki nie są zalecane, ponieważ zbytnio wysuszają i nagrzewają wnętrze terrarium.

Roślinność w terrarium drzewołazów

Drzewołazy uwielbiają roślinność i nie mają tendencji do jej niszczenia. Wymaganiem jest posadzenie roślinności ciepło i wilgociolubnej, aby wytrzymała w terrarium tropikalnym. Rośliny nadające się do terrarium dla drzewołazów to m.in.:

• fikus pnący
• filodendron
• bromelia
• mchy
• skrytokwiaty

Żywienie drzewołazów

Drzewołazy w naturalnym środowisku żywią się tylko pokarmem żywym, na ogół są to drobne owady. Jednak w hodowli żywienie drzewołazów wygląda nieco inaczej, ale zasada żywego pokarmu pozostaje niezmienna. Najczęściej podaje się muszki owocowe, mszyce oraz świerszcze. Co parę dni zaleca się obtaczanie żywego pokarmu wapnem lub mieszanką mineralną. Raz na dwa – trzy tygodnie można podać żabkom pokarm bardziej kaloryczny, np. żuka hawajskiego lub larwy mola woskowego.

Największym wyzwaniem wśród hodowców jest zapewnienie ciągle żywego pokarmu dla drzewołazów. Z tego też względu często hodowcy preferują prowadzenie domowych hodowli owadów, np. nielotnych muszek owocowych.

Praktykuje się dwa modele żywienia drzewołazów (i liściołazów). Jednym z nich jest podawanie dużej ilości jedzenia raz na dwa dni. Drugą możliwością jest podawanie małych porcji jedzenia raz albo dwa razy na dobę.

Rozmnażanie drzewołazów

Samce drzewołazów osiągają dojrzałość płciową około 1 roku życia, samice natomiast około pół roku później. Sygnałem, że zwierzęta są gotowe do rozmnażania, jest śpiew samca. Te charakterystyczne dźwięki nazywane są trelami.

W naturze gody drzewołazów odbywają się w porze deszczowej, w warunkach hodowlanych należy stworzyć zwierzętom odzwierciedlenie tej pory. W praktyce zaleca się na kilka dni obniżenie temperatury i wilgotności w terrarium, a następnie podniesienie obu tych parametrów.

Sam stosunek poprzedzony jest tańcem godowym samca. Drzewołaz zwabia samicę na liść, a takie tańce i próby przekonania samicy mogą trwać godzinami. Gdy zaloty się powiodą, samica składa na liściu od 2 do 12 jaj, które później są zapładniane przez samca. Co ciekawe, u drzewołazów to samiec opiekuje się jajami przez 10 – 14 dni, czyli do czasu aż kijanki same nie opuszczą osłonek jajowych.

Kijanki drzewołazów są wszystkożerne. Odżywiają się glonami, larwami owadów, a nawet innymi kijankami. Z tego powodu wielu hodowców umieszcza każdą kijankę w osobnym zbiorniku, aby nie dopuścić do kanibalizmu.

Status prawny drzewołazów i pozwolenia na ich hodowanie

Drzewołazy znajdują się w Konwencji Waszyngtońskiej, czyli o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem (CITES). Drzewołazy zostały wpisane do załącznika II oraz do aneksu B z aneksu Unii Europejskiej. Oznacza to, że konieczne jest zarejestrowanie w lokalnym Urzędzie Ochrony Środowiska zarówno nabycia, jak i śmierci drzewołazów. Rejestracja odbywa się na dane właściciela, zwierzęta muszą pochodzić z legalnego źródła, co do czego należy mieć odpowiednie dokumenty.

Karolina Łuszczyk

Zdjęcia: Canva.com