Kolka (morzysko) u koni – przyczyny, rozpoznanie, pierwsza pomoc

Kolka u koni – podobnie jak u innych zwierząt oraz ludzi - objawia się przede wszystkim dokuczliwym bólem brzucha. Ponieważ dolegliwość ta często jest nieprzewidywalna i nie można jej zapobiec, jest to powszechny problem właścicieli koni. Co więcej, konie są naturalnie podatne na jej występowanie. Istnieje wiele przyczyn kolki, a objawy wahają się od bardzo łagodnych do gwałtownych. W każdym przypadku kolka wiąże się jednak z bezpośrednim zagrożeniem życia.

Kolka u konia – co to?

Kolka u konia to nic innego, jak ból narządów jamy brzusznej. Wyróżniamy kilka rodzajów kolki – jak kolka jelitowa u konia czy kolka moczowa.
Kolka u konia – zwana również morzyskiem – może rozwinąć się w poważne schorzenie wymagające natychmiastowej interwencji, dlatego nie należy bagatelizować jej objawów. Zawsze należy w takim przypadku wezwać weterynarza, który – po oględzinach zwierzęcia - podejmie właściwe kroki. Do najpopularniejszych przyczyn wywołujących kolkę u konia zaliczyć można nagłą zmianę diety, podawanie paszy zaraz po wysiłku czy pasożyty.

Przyczyny kolki u konia

Z uwagi na specyfikę końskiego układu pokarmowego, zwierzę to jest naturalnie podatne na występowanie schorzeń pokarmowych. Konie starsze znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka, dlatego w ich przypadku należy szczególnie dokładnie obserwować ich zachowania. Powstawanie kolki u konia wynika przede wszystkim z braku odruchu wymiotnego oraz charakterystycznej anatomii narządów układu trawiennego.

Objawy kolki u konia

Typowe objawy kolki u koni mogą się różnić w zależności od jej przyczyny, czasu trwania – a nawet temperamentu zwierzęcia. Do ogólnych objawów kolki zaliczyć można:

• tętno powyżej 45 uderzeń na minutę,
• niewielkie odchody (lub ich całkowity brak),
• lepkie dziąsła,
• gryzienie lub kopanie w bok lub brzuch,
• niechęć do jedzenia,
• apatia,
• kładzenie się lub tarzanie,
• pocenie się.

W większości przypadków w pierwszej kolejności zaobserwować możemy niepokój i zdezorientowanie. Koń może nerwowo chodzić po boksie lub zachowywać się w nietypowy – gwałtowny – sposób. Częstym zjawiskiem towarzyszącym niepokojowi może być również charakterystyczne wywijanie górnej wargi. Niektóre konie – zamiast nerwowego niepokoju – mogą wykazywać wręcz nadmierny spokój i apatię. Choć występuje to stosunkowo rzadko – nerwowość i apatia mogą ukazywać się naprzemiennie.
Kładzenie się i tarzanie to również objawy kolki u konia i powód, by jak najszybciej skontaktować się z lekarzem weterynarii. Tarzanie się to forma tzw. postawy ulgowej, w której zwierzę odczuwa mniejszy ból. W przypadku kolki może się to jednak wiązać z niebezpiecznym przemieszczeniem narządów w jamie brzusznej, co oznacza konieczność szybkiej interwencji chirurgicznej.

Kolka u konia – co robić?

Jak zostało już wcześniej wspomniane, kolka u konia może stanowić bezpośrednie zagrożenie życia, dlatego wezwanie weterynarza jest tutaj koniecznością. Znajomość objawów jest kluczowa, ponieważ pozwala to na wczesne ich rozpoznanie i szybką interwencję.
Gdy objawy nie są oczywiste, możemy spróbować „osłuchać” zwierzę. W tym celu należy przyłożyć ucho do brzucha konia przed słabizną (czyli miejscem między brzuchem a zadnimi nogami) i nasłuchiwać ruchów perystaltycznych. Cisza to paradoksalnie prawdziwy powód do niepokoju i świadczy ona o dużym prawdopodobieństwie wystąpienia morzyska.

Co zrobić, gdy koń ma kolkę? Czekając na przyjazd lekarza weterynarii, właściciel powinien całkowicie zaprzestać żywienia konia. Woda pozostaje jednak bez ograniczeń. W miarę możliwości należy utrzymać zwierzę w pozycji pionowej. To bardzo ważne, by koń nie tarzał się po ziemi – jeżeli jednak zwierzę spokojnie leży, należy pozostawić je w tej pozycji aż do przyjazdu weterynarza.

W przypadku lekkich objawów kolki, możemy spróbować delikatnie przelążować konia. Pamiętajmy jednak, by nie zmuszać zwierzęcia do ruchu.

Ile trwa kolka u konia?

Choć wielu właścicieli pragnie poznać jednoznaczną odpowiedź na to pytanie, wszystko zależy od konkretnego przypadku. Kolki u konia nie należy jednak lekceważyć – a szybkie działanie zwiększy prawdopodobieństwo całkowitego powrotu do zdrowia w niedługim czasie.

Kolka u konia – leczenie

Leczenie kolki u koni, ze względu na tak dużą liczbę przyczyn wywołujących dolegliwości bólowe, nigdy nie jest schematyczna. Szczegóły terapii zostaną określone dopiero po wywiadzie rozpoznawczym przeprowadzonym przez lekarza weterynarii. W pierwszej kolejności należy jednak ocenić, czy nie ma stanu zagrożenia życia. Po uwzględnieniu wszystkich zmiennych właściciel staje przed wyborem sposobu leczenia – zachowawczy czy operacyjny?

Leczenie tzw. kolki skurczowej z pewnością należy do najłatwiejszych. Po podaniu odpowiednich leków rozkurczowych i przeciwbólowych objawy szybko ustępują i zwierzę wraca do zdrowia. W przypadku pozostałych rodzajów kolki – leczenie może przebiegać bardziej inwazyjnie.

W terenie rzadko istnieją możliwości właściwego – najskuteczniejszego - leczenia operacyjnego. Warto mieć więc kontakt z najbliższą kliniką bądź lecznicą, gdzie takie możliwości leczenia operacyjnego istnieją. Należy jednak mieć na uwadze, że konie z ostrą niedrożnością jelit przeżywają leczenie operacyjne w 90% - jeśli rozpocznie się ono w okresie do 6 godzin od momentu wystąpienia ostrych objawów kolki. Każda kolejna godzina zmniejsza szanse o około 10%.

Każdy właściciel konia powinien pamiętać, że schorzenie to wiąże się z ogromnym ryzykiem groźnych dla życia powikłań. Znajomość symptomów jest tutaj bardzo ważna, by szybko udzielić zwierzęciu pierwszej pomocy i wezwać na miejsce lekarza weterynarii.

Przeczytaj także: Najczęstsze choroby koni

Arnika Persona