Kapibara – jak wygląda i jakie ma obyczaje największy gryzoń na świecie?

Kapibara to ssak należący do rzędu gryzoni – tak samo jak myszy, szczury, kawie domowe (czyli świnki morskie), szynszyle czy wiewiórki. Jednak w porównaniu z wymienionymi gatunkami, kapibary są bardzo dużymi zwierzętami. Osiągają masę nawet do 65 kg!

Pierwsze wzmianki o kapibarach pochodzą z drugiej połowy XVIII wieku. Opisał je słynny szwedzki przyrodnik Karol Linneusz. Co ciekawe, zaliczył je do rodziny świniowatych, przez co kapibara przez wiele lat uchodziła za jeden z gatunków świń. Z tego powodu gryzoń do dziś często bywa nazywany świnią wodną. Nazwa „kapibara” w języku guarani oznacza stworzenie żywiące się trawami.

Skąd pochodzą kapibary?

Kapibary wywodzą się z Ameryki Południowej. W naturze żyją głównie na podmokłych obszarach – w lasach równikowych i monsunowych Kolumbii, Brazylii i Wenezueli. Ponieważ łatwo przystosowują się do różnych warunków, spotkać je można także w Argentynie czy Urugwaju. Wybierają tereny w pobliżu zbiorników wodnych. Chętnie trzymają się także ludzkich osad, gdzie mają pod dostatkiem pożywienia i w mniejszym stopniu zagrożone są przez drapieżniki.

Kapibar nie hoduje się na masową skalę, choć w Ameryce Południowej można spotkać farmy tych zwierząt. Tam utrzymywane są z przeznaczeniem na skóry. Jeszcze rzadszym zjawiskiem jest hodowla kapibary jako zwierzęcia domowego. Te egzotyczne stworzenia często za to można spotkać w ogrodach zoologicznych.

Jak wygląda kapibara?

Kapibara występuje w dwóch odmianach – kapibara wielka i kapibara mała. Zasięg występowania tej drugiej ogranicza się do Panamy i północnej części Kolumbii. Dlatego mówiąc o kapibarach, najczęściej ma się na myśli powszechnie występująca w Ameryce Południowej kapibarę wielką. Jest ona największym z żyjących współcześnie gryzoni. Osiąga masę ciała nawet 65 kg (rekordzista ważył 91 kg!). Ma średnio 120 cm długości i wysokość w kłębie do 65 cm.

Kapibary mają dość krępą budowę ciała, dużą głowę (z oczami, nozdrzami i małymi uszami zlokalizowanymi na jej szczycie, co ułatwia zwierzęciu pływanie), krótkie, mocne łapy (przednie – cztero-, a tylne – trójpalczaste) zakończone pazurami, a także szczątkowy ogon. Palce kapibary łączy błona pławna – to kolejna cecha, dzięki której kapibary są świetnymi pływakami.
Jak wszystkie gryzonie, kapibara ma silne siekacze, które rosną całe życie. To zwierzę obdarzone świetnym wzrokiem, słuchem i węchem. Skóra kapibary jest cienka, brązowa, pokryta rzadką, szorstką sierścią o czerwono-brązowym zabarwieniu na grzbiecie, a żółto-brązowym – na brzuchu. Inaczej niż u innych gryzoni, w skórze kapibary znajdują się gruczoły potowe. Samce mają na pysku gruczoły zapachowe, z których w okresie godowym (by wabić samice) wydobywa się żółtawa wydzielina o zapachu piżma.

Może Cię zainteresować: Jakie zwierzęć się nie poci?

Czym żywi się kapibara?

Kapibary to zwierzęta roślinożerne, a przy tym bardzo „wybredne” – większość ich diety stanowi zaledwie kilka gatunków roślin. Kapibary żywią się głównie przybrzeżnymi trawami. Ponadto są koprofagami – niektóre składniki odżywcze czerpią z własnych odchodów. Ponieważ wielkim gryzoniom zdarza się – w poszukiwaniu pożywienia – niszczyć uprawy człowieka, w Ameryce Południowej kapibary uważane są za szkodniki.

Przeczytaj także: Kaprofagia u psów, czyli dlaczego pies je kupy?

Jaki tryb życia wiedzie kapibara?

Kapibary żyją w pobliżu zbiorników wodnych. To pozwala im schłodzić się w upały, ponieważ rzadka sierść nie zapewnia im dostatecznej ochrony przed słońcem. O najgorętszej porze dnia kapibary zwykle nie wychodzą z wody, która stanowi dla nich także doskonałą kryjówkę przed drapieżnikami. Te gryzonie są świetnymi pływakami, a zaatakowane potrafią ukrywać się pod wodą nawet przez 5 minut. Na lądzie kapibary nie radzą sobie równie dobrze, jak w wodzie – biegają dość niezgrabnie, nie kopią nor, przed zagrożeniami mogą ukrywać się jedynie w wysokich trawach.

Kapibary to zwierzęta stadne. Żyją przeważnie w grupach rodzinnych, złożonych z jednego samca, kilku samic i młodych – łącznie z około 10-30 osobników. W sytuacji zagrożenia, np. w czasie suszy, mogą łączyć się w nawet kilkukrotnie większe stada. Kapibary porozumiewają się za pomocą oryginalnych dźwięków, które pozostają przedmiotem badań naukowców.

Przeczytaj więcej o żywieniu gryzonii

Jak rozmnaża się i ile żyje kapibara?

Kapibary osiągają zdolność do rozrodu, mając około 1,5 roku. Mogą rozmnażać się przez cały rok. Do kopulacji dochodzi w wodzie. Ciąża u kapibary trwa 5 miesięcy, a w miocie rodzi się do 7 młodych (przeważnie 3-5). Pozostają one przez 2-4 miesiące pod opieką matki, ale karmione mogą być przez wszystkie samice w stadzie. Samice nie budują gniazd ani w żaden inny szczególny sposób nie chronią swoich młodych, w związku z czym w naturze większość z nich pada ofiarą drapieżników.

Dorosła kapibara przeżywa przeciętnie 4 lata, choć w optymalnych warunkach może żyć nawet 10 lat. Gryzonie często cierpią na niedobór witaminy C, podatne są na liczne infekcje, a przede wszystkim stanowią łatwy łup dla wielu drapieżnych zwierząt (m.in. jaguarów, anakond, orłów). Dzikie kapibary często też zabijane są przez ludzi.

Czy kapibarę można oswoić?

Kapibary to bardzo inteligentne, towarzyskie zwierzęta. Z łatwością dają się oswoić, a nawet można nauczyć je wykonywania prostych poleceń. W odróżnieniu od wielu innych gatunków egzotycznych zwierząt, hodowla kapibar jest w Polsce legalna. Niestety, trzymanie ich w domowych warunkach jest praktycznie niemożliwe. Kapibary potrzebują sporo przestrzeni i mają wiele wymagań, które muszą być spełnione, aby były zdrowe i szczęśliwe.

Przede wszystkim zwierząt tych nie powinno się hodować w pojedynkę. Potrzebują swojego stada, ponieważ samotność jest dla nich ogromnym powodem do stresu. W okresie letnim muszą mieć ogrodzony teren (o powierzchni minimum 20 m2 na parę), ze stałym dostępem do cienia oraz do zbiornika wodnego o głębokości przynajmniej 3 metrów. Zimą nie mogą przebywać na świeżym powietrzu, bo jest tam dla nich zbyt chłodno.

Kapibarze trzeba także zapewnić specjalne pożywienie, które zazwyczaj nie jest dostępne w polskich sklepach. Naturalny wypas jest zbyt ryzykowny, ponieważ kapibary mają bardzo wrażliwy układ pokarmowy i łatwo mogą się zatruć.

Kapibara - cena

Osoba, która jest w stanie zapewnić kapibarom odpowiednie warunki i zdecyduje się na ich hodowlę, powinna wybrać zwierzęta z pewnego, legalnego źródła. Zdecydowanie nie należy oswajać gryzoni żyjących wcześniej na wolności. Kapibara z hodowli kosztuje w Polsce około 5000-6000 zł.

Anna Dobroń
Milena Kostrubiec