Węże występujące w Polsce. Które z nich są jadowite?

Zaskroniec, gniewosz plamisty, wąż Eskulapa i żmija zygzakowata to 4 gatunki węży, które możesz spotkać na terenie Polski. Czy to mało? Niestety, tak. Węże w Polsce obecnie mają się dobrze, są pod ochroną, ale to nadal rzadcy mieszkańcy naszego kraju. Przeczytaj artykuł i dowiedz się, jaki jest najbardziej jadowity wąż w Polsce i czy każdy z czwórki naszych bohaterów, którego, być może, spotkasz na spacerze, powinien budzić twój niepokój.

Najbardziej jadowity wąż w Polsce?

W Polsce tylko jeden gatunek węża jest jadowity: mówimy o żmii zygzakowatej. Żmiję zygzakowatą możesz spotkać na terenie całego naszego kraju, a jej ulubione miejsca to:
• gęste trawy, zarośla
• szczeliny skalne
• torfowiska
• norki gryzoni
• korzenie drzew
• polne drogi
• kamienie, na których żmija z lubością się wyleguje, łapiąc promienie słońca

Żmija jest chroniona, nie można jej chwytać ani ingerować w jej świat. Jedyny przypadek, w którym możesz mieć starcie ze żmiją, to chwila twojej obrony przed atakiem, ale musisz wiedzieć, że żmija kocha święty spokój (wspominane zarośla, kamień, słońce), nie szuka kontaktu, a atakuje tylko wtedy, gdy nie ma wyjścia: zazwyczaj ucieka przed człowiekiem i nie jest agresywna. Co ważne: przed atakiem zawsze daje znaki ostrzegawcze i syczy. Nie przy każdym ugryzieniu wpuszcza jad. Na toksynę muszą uważać zwłaszcza dzieci i seniorzy. Po ukąszeniu trzeba natychmiast wezwać pomoc: zadzwonić na międzynarodowy nr ratunkowy: 112 lub TOPR|GOPR: 985 LUB 601 100 300 i niezwłocznie podać antytoksynę. Antytoksynę musi przyjąć każdy, kto został ugryziony.

Jak wygląda żmija?

Każda żmija jest nieco inna, ale istnieje jeden znak rozpoznawczy, który charakteryzuje tego gada: ciemny zygzak na grzbiecie, ale musisz wiedzieć, że na przykład na żmii melanistycznej (odmiana żmii zygzakowatej), niestety, trudno będzie ci zobaczyć znany zygzak. Żmija osiąga długość do ok. 80-90 cm. Ma trójkątną głowę, jej oczy przecinają pionowe źrenice. Występuje w kolorach brązowo-czerwonym, szarym i czarnym.

Węże niejadowite w Polsce

Czarny wąż w Polsce - zaskroniec

Bardzo możliwe, że nie raz w trakcie spaceru, nagle i tuż przed twoimi stopami przemknął zaskroniec. Być może uskoczyłaś wtedy na bok albo zamarłaś, zaskoczony nagłym pojawieniem się zwierzęcia. Zaskroniec to jeden z najpopularniejszych węży występujących w Polsce. Jest on drugim z 4. bohaterów naszej opowieści. Zaskroniec nie jest jadowity, ale dość pokaźny: samica osiąga nawet do 1,5 metra długości, samiec jest mniejszy i jego długość raczej nie przekroczy 1. metra. Po czym poznasz zaskrońca? Po czarnych, poprzecznych pasach, które zdobią jego grzbiet oraz po dwóch źółto-czarnych plamach za skroniami. Zaskrońce są oliwkowe, ale ich podbrzusze jest jaśniejsze. Te gady unikają człowieka, mogą ostrzegawczo syczeć, żeby odstraszyć „intruza”. Gdzie możesz spotkać zaskrońca? Zaskroniec lubi tereny wodniste:
• bagna
• okolice jezior
• okolice rzek

Może też zawitać do domu, który stoi na obrzeżach lasu, w pobliżu rzeki.

Największy wąż w Polsce - wąż Eskulapa

Wąż Eskulapa jest największym z naszych bohaterów, bo osiąga długość do 2 metrów! W przeciwieństwie do zaskrońca ma słabo wyodrębnioną głowę od tułowia. Zaraz za głową znajdują się dwie jasne plamy (pamiętaj, ze u zaskrońca też występują takie plamki, ale okala je czarna obwódka). Podgardle i podbrzusze eskulapa mają kolor złotego piasku. Eskulapy mają jednolite ubarwienie, zazwyczaj ich ciało zdobi jasny lub oliwkowy brąz. Ten niezwykle rzadki gatunek węża występuje głównie w Bieszczadach. Spotkasz go w:
• lasach liściastych
• na polach
• na urwiskach

Niestety, szacuje się, że w Polsce żyje zaledwie ok. 100 sztuk eskulapów i raczej mało prawdopodobne jest to, że podczas wędrówki przemknie ci on przez drogę (prędzej będzie to zaskroniec). Podobiznę największego węża w Polsce szybciej zobaczysz na symbolach apteki i placówek zdrowotnych niż podczas górskiej wędrówki. Jak już wiesz po lekturze o żmii, eskulap nie jest jadowity.

Węże w Polsce - gniewosz plamisty

Gniewosz plamisty to ostatni z czwórki naszych bohaterów. To wąż który osiąga długość od 60. do 90. centymetrów. Jego głowa jest słabo wyodrębniona od tułowia. Zobaczysz na niej plamkę, która układa się w literę V. Grzbiet gniewosza zdobią charakterystyczne plamki, czasami są to plamki-zmyłki, które dla niewprawnego – ludzkiego oka, mogą przypominać znaczki widniejące na grzbiecie jadowitej żmii. Gniewosz ma jednobarwną kolorystykę. Jego ciało zdobią szarości i brązy. Od nozdrzy przez oczy i głowę biegnie ciekawy-ciemny pas.
W przeciwieństwie do żmii źrenica gniewosza jest okrągła, a nie pionowa. Jest to wąż niegroźny dla człowieka. Gdzie możesz spotkać gniewosza? Gniewosz lubi słońce i często wygrzewa się na kamieniach, urzęduje też w trawach i zaroślach.

Czym żywią się węże?

Węże żywią się gryzoniami, płazami czy ptakami. Nasz gniewosz pałaszuje płazy, drobne ssaki i jaszczurki. Całkowicie jest mu obcy ludzki savoir-vivre i jedzenie małymi kąskami, bo całą swoją zdobycz połyka w całości. Brr… Natomiast wąż Eskulapa dodatkowo lubuje się w myszkach, małych ptakach i pisklętach. Eskulap dusi swoją zdobycz i dopiero następnie ją połyka. Zaskroniec lubi ryby, gryzonie oraz płazy. „Przy stole” zachowuje się podobnie do gniewosza, bo od razu w całości połyka ofiarę. Natomiast nasza żmija zygzakowata oprócz małych ssaków, ptaków i gryzoni gustuje też w dżdżownicach, ślimakach i owadach. Cóż… palce lizać, ale o gustach, w tym gustach kulinarnych, się nie dyskutuje, ważne, że każdy znajdzie dla siebie coś dobrego.

Węże hodowlane w Polsce

Węże, które żyją w Polsce, są pod ochroną. Jeżeli marzy ci się terrarium, nie możesz, tak po prostu, ruszyć w Bieszczady lub pobuszować nad Odrą, schwytać zaskrońca lub gniewosza i przynieść go radośnie do domu. Ale spokojnie, możesz spełnić swoje marzenie i kupić węża hodowlanego u sprawdzonego hodowcy: nie będzie to gniewosz, zaskroniec, eskulap lub żmija zygzakowata (hodować można tylko węże niejadowite), ale zamiast tych okazów w twoim domu może zawitać: boa dusiciel lub pyton królewski.

Jeżeli chcesz zaprosić do swojego domu węża, przed podjęciem decyzji, zbierz jak najwięcej informacji o danym gatunku. Hodowla węża to bardzo odpowiedzialne zajęcie. Ponadto musisz wiedzieć, że węże są długowieczne i będą z tobą przez wiele, wiele lat. Każdy gatunek ma swoje potrzeby co do temperatury, oświetlenia, wilgotności.

Sprawdź jak ochronić dom

4 gatunki węży w Polsce podsumowanie

W Polsce występują 4 gatunki węży: zaskroniec zwyczajny, żmija zygzakowata, wąż Eskulap i gniewosz plamisty. Jedynie żmija zygzakowata jest jadowita, pozostała trójka nie jest groźna dla człowieka. Węże szukają spokoju, a nie spotkania z człowiekiem, nie dążą do konfrontacji, chyba że są do tego zmuszone. Węże: zarówno te dzikie jak i hodowlane, są fascynującymi zwierzakami, które pełnią ważną funkcję w ekosystemie, ale także w symbolice, kulturze i sztuce, nic dziwnego, że niektórzy terraryści zakochali się w swoich podopiecznych bez pamięci.

Szymon Wiszcz