Skakunowate (Salticidae) - o skakunach w Polsce!

Skakunowate (Salticidae) to fascynująca rodzina pająków, która wyróżnia się niezwykłą zwinnością, doskonałym wzrokiem i aktywnym trybem życia. Przeczytaj artykuł i zobacz, czym charakteryzuje się skakun polski, czy jest groźny i jak wygląda jego hodowla. Startujemy!

Dlaczego polski skakun jest tak interesujący dla naukowców?

Polski skakun skradł serce niejednego naukowca i miłośnika pająków. Dlaczego? Zobacz sam:

• pozycja w ekosystemie: skakunowate pełnią istotną rolę w wielu ekosystemach, bo jako efektywni drapieżnicy regulują liczebność owadów,
• adaptacje: wysoko rozwinięte zmysły skakunów, zwłaszcza wzrok, oraz skomplikowane zachowania związane z polowaniem i rozmnażaniem, czynią z nich fascynujące stworzenia, które często są przedmiotem badań behawioralnych,
• różnorodność: w Polsce występuje wiele gatunków skakunów, które różnią się między sobą zarówno wyglądem jak i preferencjami ekologicznymi, co stwarza szerokie pole do badań taksonomicznych i ekologicznych.

Nazwa skakunowatych

Nazwa skakun też nie jest przypadkowa i pochodzi od charakterystycznego sposobu polowania tych słodziaków. Skakunowate nie budują sieci łownych, jak większość innych pajęczaków. Zamiast tego skaczą na swoje ofiary. Jak widzisz, ich nazwa odzwierciedla nietypowe i ciekawe zachowanie.

Skakuny w Polsce

Być może przed przeczytaniem naszego artykułu, zadawałeś sobie nurtujące pytanie: „czy skakuny żyją w Polsce?”. Śpieszymy z odpowiedzią: zdecydowaniem tak! Wśród ponad 6000 opisanych gatunków na świecie, w Polsce występuje około 65 przedstawicieli tej rodziny, zatem jest to najbardziej zróżnicowana grupa pajęczaków w naszym kraju. Ta różnorodność gatunkowa jest efektem zróżnicowanych warunków środowiskowych, które nasz kraj oferuje – od lasów i łąk, po tereny zurbanizowane.

Jakie gatunki skakunów spotkamy w Polsce?

W Polsce spotkasz następujące gatunki skakunów:

• Marpissa muscosa – rozciągnik mchuś: to jeden z największych polskich skakunów: spotkasz go na murach i kamieniach,
• Philaeus chrysops – strojniś nadobny: wyróżnia się charakterystycznym ubarwieniem samców i jest jednym z najpiękniejszych polskich pająków,
• Evarcha arcuata – pyrgun nazielny: to bardzo pospolity gatunek, często spotykany na łąkach i polach,
• Myrmarachne formicaria – mrówczynka: to niezwykły pająk, który naśladuje mrówki zarówno wyglądem, jak i zachowaniem.

Powyższe gatunki to tylko wierzchołek góry lodowej. W Polsce występuje wiele innych ciekawych skakunów, różniących się między sobą wielkością, ubarwieniem i preferencjami siedliskowymi. Różnorodność skakunów zachwyca!

Gdzie spotkasz skakuna?

Skakun jest wszędobylski: możesz się natknąć na tego zwierzaka podczas wycieczki do lasu, pikniku w parku czy w ogrodzie, zobaczysz go także na ścianie starej kamienicy. Skakun może Cię miło zaskoczyć też na Twoim balkonie. Te pająki lubią słońce, dlatego najczęściej moszczą się w dobrze nasłonecznionych miejscach, takich jak ściany budynków, kamienie, płoty czy kwiaty.

Jak wygląda skakun?

Skakuny są nie tylko zwinne i inteligentne – skakuny są piękne! Ich wygląd jest niezwykle zróżnicowany i dostosowany do środowisk, w których żyją. Zobacz, jak wygląda skakun:

• oczy: to najbardziej charakterystyczna cecha skakunów. Mają one osiem oczu, ułożonych w trzech rzędach. Dwie pary dużych oczu środkowych służą do ostrego widzenia, a pozostałe zapewniają szerokie pole widzenia. Dzięki takiej budowie narządu wzroku skakuny potrafią dostrzec nawet najmniejsze ruchy, są doskonałymi łowcami,
• ubarwienie: ubarwienie skakunów jest niezwykle zróżnicowane i zależy od gatunku oraz środowiska, w którym żyją. Możesz spotkać gatunki o ubarwieniu jednolicie brązowym, szarym, ale także bardzo kolorowe pajączki, które mają kontrastujące i ciekawe wzorki. Ubarwienie często służy tym zwinnym zwierzakom do kamuflażu, ale może też pełnić rolę w komunikacji między osobnikami,
• wielkość: rozmiar skakunów występujących w Polsce waha się od kilku do kilkunastu milimetrów. Największe gatunki osiągają około 12 mm długości ciała,
• odnóża: skakuny w Polsce mają długie i silne odnóża, które służą im do poruszania się, skakania i chwytania zdobyczy. Przednie pary odnóży są wyposażone w szczotki z włosków, które służą do czyszczenia ciała i manipulowania przedmiotami.

Polski skakun – profesjonalny kamuflaż

Polski skakun doskonale opanował sztukę mimikry i kamuflażu. Niektóre gatunki naśladują mrówki, co pozwala im uniknąć ataku ze strony drapieżników. Inne gatunki mają ubarwienie doskonale dopasowane do podłoża, na którym żyją, co utrudnia ich wykrycie przez ofiary i drapieżniki.

Największy polski skakun

Największym polskim skakunem to rozciągnik mchuś (Marpissa muscosa). Ten imponujący przedstawiciel rodziny skakunowatych może osiągnąć nawet 12 mm długości ciała, co czyni go prawdziwym gigantem wśród polskich skakunów!

Jak żyją polskie skakuny?

Skakunowate to aktywni drapieżnicy, którzy doskonale przystosowali się do funkcjonowania na lądzie. Ich tryb życia różni się w zależności od gatunku, jednak można wyróżnić kilka wspólnych cech:

• siedliska: skakuny spotkasz w różnorodnych środowiskach – w lasach, na łąkach i w miastach. Każdy gatunek ma swoje preferencje co do rodzaju podłoża, wilgotności i nasłonecznienia,
• pożywienie: skakunowate żywią się głównie owadami, takimi jak muchy, komary, mszyce i małe pająki. Ich doskonały wzrok pozwala im dostrzec ofiarę z dużej odległości, a skok umożliwia szybkie schwytanie zdobyczy,
• rozmnażanie: cykl życiowy skakunów składa się z kilku stadiów – jaja, larwy, nimfy i dorosłego osobnika. Samice budują kokony, w których składają jaja. Młode po wykluciu przypominają dorosłe osobniki, są jedynie mniejsze,
• zachowania: skakunowate to bardzo inteligentne pająki, które wykazują skomplikowane zachowania społeczne. Samce rywalizują ze sobą o samice, a podczas godów wykonują złożone tańce godowe – niesamowite – prawda?

Jak polują skakuny? Mistrzowie skoku

Skakuny to spryciarze i zwinne drapieżniki, które opanowały sztukę polowania do perfekcji. Ich sposób zdobywania pożywienia jest unikalny i fascynujący.

• wyjątkowy wzrok: skakuny posiadają osiem oczu, które zapewniają im doskonałą widoczność w różnych kierunkach. Dzięki temu potrafią precyzyjnie ocenić odległość do ofiary i zaplanować skok,
• mocne odnóża: silne odnóża umożliwiają skakunom wykonywanie długich i precyzyjnych skoków. Przed skokiem pająk wytwarza jedwabną nić, która służy mu jako zabezpieczenie w przypadku nieudanego ataku,
• szybki atak: po wykryciu ofiary, skakun szybko podbiega do niej i atakuje. W czasie skoku pająk unieruchamia ofiarę za pomocą swoich szczękoczułków.

Te niezwykłe pajączki są też niezwykle cierpliwe i potrafią długo czekać na odpowiednią chwilę do ataku. Często godzinami obserwują potencjalne ofiary.

Skakun niczym kot!

Sposób polowania skakunów często porównuje się do polowania kota. Obydwa drapieżniki są doskonałymi myśliwymi, którzy wykorzystują swój wzrok, zwinność i cierpliwość, aby upolować zdobycz.

Dieta skakunów

Chcesz wiedzieć, jakie jest menu skakunów? Już spieszymy z odpowiedzią. Skakuny lubują się w owadach: muchach, komarach, mszycach a nawet w innych, mniejszych pajączkach. Pomimo swoich niewielkich rozmiarów skakuny potrafią złapać i zjeść ofiary znacznie większe od siebie.

Czy skakuny są groźne?

Skakuny nie są groźne dla ludzi. Choć posiadają jad, to jest on zbyt słaby, aby przebić ludzką skórę i spowodować jakiekolwiek poważniejsze szkody. Dodatkowo, skakuny nie są agresywne i atakują ludzi tylko w sytuacji bezpośredniego zagrożenia, co zdarza się niezwykle rzadko. Kiedy skakun wyczuje Twoją obecność najprawdopodobniej się oddali.

Co zrobić, gdy zobaczymy skakuna?

Jeśli spotkasz skakuna, nie musisz się go bać. Możesz go spokojnie obserwować, ale unikaj dotykania go. Jeśli chcesz przenieść pajączka w inne miejsce, użyj kawałka papieru lub innego przedmiotu.

Hodowla skakuna – przygotowanie terrarium

Niektórzy decydują się na domową hodowlę skakunów. Jeśli i Ty chcesz, aby skakun stał się mieszkańcem Twojego domu, musisz o niego mądrze zadbać. Poniżej podajemy Ci kilka ważnych wskazówek.

Terrarium dla skakuna:

• wielkość: nawet małe gatunki skakunów potrzebują swobodnej przestrzeni do poruszania się. Wystarczy pojemnik o wymiarach około 10x10x15 cm,
• wyposażenie: na dno terrarium możesz wysypać podłoże kokosowe lub piasek, w zależności od gatunku. Aby stworzyć naturalne środowisko dla pająka, dodaj gałązki, kamienie lub sztuczne rośliny,
• wilgotność: większość skakunów lubi umiarkowaną wilgotność. Regularnie spryskuj terrarium wodą, ale unikaj zalewania.
• temperatura: W terrarium powinna być pokojowa temperatura. Jeśli zdecydujesz się na egzotyczny gatunek skakuna – potrzebne może być dodatkowe ogrzewanie, tutaj przyda się kabel grzewczy.

Co podawać domowemu skakunowi?

Młode skakunki lubią skoczogonki i muszki owocowe. Dorosłe skakuny chętnie zjedzą muszki owocowe, małe ćmy, a nawet drobne świerszcze. Częstotliwość podawania posiłków zależy od wieku pająka i temperatury otoczenia. Młode osobniki jedzą częściej.

Ważne aspekty hodowli

Pamiętaj, że w terrarium skakuna musi być zawsze świeża woda. Ważna jest też czystość i higiena pomieszczenia. Dlatego, jeśli zdecydujesz się na skakuna, regularnie czyść terrarium, usuwając resztki pokarmu i odchody. Przed rozpoczęciem hodowli dokładnie zapoznaj się z wymaganiami konkretnego gatunku skakuna. Pająk pająkowi nierówny.

Podsumowanie

Skakunowate to niezwykle fascynująca grupa pająków, która zasługuje na naszą uwagę i ochronę. Skakuny są przepiękne, bystre i szybkie. Ich nazwa pochodzi od specyficznego sposobu polowania poprzez skok. Spotkasz je w lesie, na balkonie, na drzewach i na murach miast, gdzie lubią łapać słońce. Pełnią niezwykle ważną rolę w ekosystemie i dbają o harmonię. Aby zachować bogactwo gatunkowe skakunów w Polsce, konieczne jest podjęcie działań na rzecz ochrony ich siedlisk oraz ograniczenia negatywnego wpływu człowieka na środowisko.

Chcesz dowiedzieć się więcej o świecie pająków? Przeczytaj artykuł o niezwykłej tarantuli


Dominika Tarnacka

Zdjęcia: Canva.com