Jak konie śpią? Wszystko o śnie konia

Toczy się wiele dyskusji na temat końskich nawyków dotyczących snu. Czy konie śpią na stojąco? Czy spanie w pozycji leżącej jest dla nich niebezpieczne? To tylko kilka pytań, które z chęcią wyjaśnimy w niniejszym artykule.

Czy konie śpią na stojąco?

Odpowiedź na to pytanie zależy od tego, co dokładnie uważamy za sen. Konie, podobnie jak ludzie, śpią w różnych cyklach lub stopniach odpoczynku. Mogą drzemać, doświadczać snu wolnofalowego (SWS), a także zapaść w głęboki trans z szybkim ruchem gałek ocznych (REM). Podczas fazy REM pojawiają się również tzw. marzenia senne.
Odpowiednia higiena snu ma również ogromne znaczenie dla efektywnego treningu. Podczas fazy REM, zwierzęta dokładnie przerabiają wszystkie nowe informacje. Brak możliwości wejścia w tę fazę może spowodować problemy z uczeniem się nowych rzeczy i tendencję do powtarzania tych samych błędów.

Oczy drzemiącego konia w fazie snu wolnofalowego SWS są półprzymknięte, głowa i uszy opadają, a mięśnie szyi są rozluźnione. Zachowując pozycję stojącą, konie mogą bezpiecznie drzemać i odpoczywać. Możliwe jest to dzięki niesamowitym zdolnościom ich układu kostnego, jak zablokowanie własnych kończyn, w szczególności tylnych rzepek kolanowych, pozwalając ich szkieletowi utrzymać się w pozycji pionowej bez angażowania mięśni. Nazywa się to układem ustaleniowym i jest możliwe dzięki specjalnemu systemowi ścięgien i więzadeł. Możemy wyróżnić dwa rodzaje takich układów.

• Układ ustaleniowy kończyny piersiowej – który odpowiada za utrzymanie w stałej pozycji przednich nóg. Co charakterystyczne, zwierzę podczas drzemki przenosi wtedy ciężar swojego ciała w stronę głowy.
• Układ ustaleniowy kończyny miednicznej – który usztywnia kończyny tylne. Znajduje się w nim mniej punktów zdolnych usztywnić nogę podczas drzemki, dlatego koń sporadycznie może przenosić ciężar z jednej nogi na drugą, dając w tej sposób odpocząć mięśniom udowym.
Nie bez powodu konie potrafią odpoczywać na prostych nogach. Dlaczego koń śpi na stojąco? Ten wbudowany mechanizm przetrwania pochodzi z czasów, kiedy większość koni była dzika i nie miała cennego czasu, by – w przypadku ataku drapieżnika – w porę stanąć na nogi i uciec. Z tego powodu konie nigdy nie kładą się, jeśli nie czują się bezpiecznie.

Konie śpią na stojąco czy na leżąco?

Koń, stojąc, nie jest w stanie osiągnąć fazy REM, ponieważ jego mięśnie muszą być wtedy całkowicie rozluźnione. Podczas snu REM, kontrola funkcji mięśni zostaje utracona i nawet aparat usztywniający nie jest wystarczający, aby pozwolić zwierzęciu na tak duży relaks.
Jeśli koń kładzie się w ciągu dnia, może po prostu zażywać kąpieli słonecznych. Jeśli jednak stanie się to powszechne lub koń leży przez dłuższy czas, może to wskazywać na pewne schorzenia wymagające konsultacji weterynaryjnej. Zbyt częste leżenie może także skutkować późniejszymi problemami ze snem lub kolką.

Ile śpi koń?

Konie potrzebują od 30 minut do trzech godzin snu REM dziennie, ale to tylko niewielka część ich nawyków związanych z odpoczynkiem. W sumie większość koni potrzebuje 5-7 godzin snu w ciągu 24 godzin.
Faza REM występuje tylko w krótkich okresach, zwykle trwających 10-20 minut. Powodem jest prawdopodobnie anatomia konia i wynikające z niej ograniczenie dopływu krwi do ważnych narządów - co utrudnia leżenie przez długi okres czasu. Koń może zwykle leżeć jedynie przez 45 minut.
Jeśli zwierzę nie śpi wystarczająco dużo, negatywne skutki zaczną być odczuwalne po kilku dniach. Koń może stać się drażliwy, a nawet agresywny. Istnieje wiele powodów, dla których koń może nie sypiać wystarczająco dużo - w tym stres, izolacja, hałas, brak poczucia bezpieczeństwa, przebywanie w nowym miejscu, problemy ze stawami czy nieodpowiednia przestrzeń do leżenia. Skutkiem braku snu u koni jest letarg i skrajna senność, skutkująca słabą wydajnością i apatią.

Sen konia

Jakość i długość snu zależna w większości od wieku zwierzęcia. Źrebięta i młode konie statystycznie śpią więcej - a ich sen jest głębszy. Źrebię przez pierwszych kilka tygodni po urodzeniu potrafi spać nawet pół dnia. Może sobie na to pozwolić, bo jest stale pilnowane przez matkę oraz resztę stada. Młode zwierzęta też więcej snu w fazie REM, aby prawidłowo się rozwijać. Stare konie śpią częściej, jednak krócej. Rzadziej zapadają również w głęboki sen – w większości są to jedynie drzemki, jednak nie powoduje to uszczerbku na ich zdrowiu.
Konie najczęściej śpią pomiędzy godziną 20:00 a 5:00 rano. Często zdarza się również, by zwierzęta zapadały w sen w ciągu pierwszych dwóch godzin po północy. Warto zawsze mieć to na uwadze, planując harmonogram prac – by w tym czasie ograniczyć aktywność w stajni do koniecznego minimum.

Bezpieczny sen konia – wybór odpowiedniego miejsca

Konie, które przystosowują się do nowego miejsca, są zestresowane lub mają zbyt mało miejsca – śpią znacznie mniej. Warto jednak pamiętać, że zwierzęta te z czasem potrafią dostosować się do niemal każdej sytuacji - niemniej jednak powinniśmy zawsze się starać, by zagwarantować zwierzęciu idealne warunki do spania.

Arnika Persona