Nietoperz - nocny łowca. Najważniejsze informacje o gatunku

W polszczyźnie przyjęło się synonimiczne nazywanie nietoperza gackiem, jednak nie każdy nietoperz to gacek! Na niekorzyść nietoperzy może działać popkultura, która wykreowała wizerunek wampira przeistaczającego się właśnie z nietoperza. Skojarzenie z krwiopijcą nie ułatwia pozytywnego myślenia o nietoperzach. Kształt jego skrzydeł, wielkie oczy i wystające kły mogą kojarzyć się mrocznie, jednak to tylko pozory. Są na pewno tajemnicze – śpią głową w dół, komunikują się echolokacją i żyją głównie w ukryciu.

Mimo że nietoperze są częste, nie można hodować tego zwierzęcia w domu. Nietoperze są objęte ochroną gatunkową i ich miejsce jest w naturze. Jedyną ingerencją ze strony człowieka może być pomoc w budowaniu budek dla nietoperzy.

Jak wygląda nietoperz?

Nietoperz wyróżnia się wyglądem, choć często trudno go dostrzec, bo ciemne umaszczenie pozwala mu na kamuflaż w ciemności nocy. Ma czarną lub brązowawą sierść, spiczaste duże uszy i błonę skórną łączącą palce. Dzięki okazałym uszom posiadają zdolność echolokacji, przez co doskonale poruszają się w ciemnych i wąskich przestrzeniach, takich jak jaskinie. Wysokość fal echolokacji jest na tyle wysoka, że nie jest słyszalna dla człowieka. Wielkość samego nietoperza jest zależna od gatunku, natomiast zazwyczaj długość ciała nie przekracza kilku centymetrów.

Nietoperze potrafią świetnie latać, ale również mogą się wspinać i chodzić. Nie wszystkie gatunki będą równie sprawnie poruszać się poza powietrzem. Co ciekawe, nietoperze umieją pływać! Niektóre gatunki w ten sposób polują na małe rybki. Nie potrafią nurkować, jednak sprawnie wyciągają ryby z wody.

Czy nietoperz to ssak?

Fakt, że nietoperze latają, może konsternować. Wbrew pozorom nie jest to ptak, a ssak! Jest to jedyny ssak, który potrafi latać.

Największy nietoperz

W Polsce największym nietoperzem jest borowiec wielki, który ma rozpiętość skrzydeł 46 cm.

Największym znanym gatunkiem nietoperza na świecie jest acerodon grzywiasty, nazywany „latającym lisem”. Rozpiętość jego skrzydeł może wynosić nawet 1,7 m.

Nietoperze w Polsce

W Polsce występuje prawie 30 gatunków nietoperzy, między innymi gacek, nocek, podkowiec, karlik, borowiec, podkowiec.

Nietoperz mopek

W naszym kraju występuje także mniej znany mały nietoperz o szerokich skrzydłach nietoperz mopek.

Nietoperz nocek

Ciekawym nietoperzem jest nocek Natterera, zwany nietoperzem o długich uszach, który znany jest z charakterystycznych imponujących uszu. Działają jak radary do wyszukiwania owadów.

Nietoperz karlik

Znanym polskim nietoperzem jest nietoperz karlik, a dokładniej karlik malutki, który wyróżnia się swoim małym rozmiarem. Jest powszechnym gatunkiem.

Nietoperz albinos

W naturze występuje także nietoperz albinos, który różni się od swoich czarnych kolegów ubarwieniem. Jest zupełnie biały, ma czerwone oczy i przyciąga wzrok nonszalanckim wyglądem.

Nietoperz gacek

Myotis myotis to nietoperz gacek – gatunek występujący w Polsce. Zamieszkuje lasy i jaskinie, ale można go również spotkać w miastach. Coraz częściej pojawiają się specjalne budki w przestrzeniach miejskich, gdzie nietoperze mogą znaleźć schronienie. Są szczególnie istotne latem, kiedy komary budzą się do życia. Gacki to zdecydowanie urokliwe i potrzebne zwierzęta!

Budka dla nietoperza musi znajdować się na wysokości i zapewniać schronienie tym tajemniczym zwierzętom. Możemy je zamontować w naszych ogrodach, na budynkach lub w lasach, jednak warto najpierw zapoznać się z wymaganiami co do projektowania budki. W internecie są dostępne gotowe budki dla nietoperzy. Jeśli chcemy zrobić ją samodzielnie, warto wybrać nieimpregnowane drewno. Otwór wlotowy powinien znajdować się w dolnej części, co pozwala na większe bezpieczeństwo. Nie zagnieżdżą się tam ptaki czy inne zwierzęta. Gdzie wieszać budkę dla nietoperzy? Najlepiej na wysokości co najmniej 3 metrów, aby zwierzak czuł się bezpiecznie i mógł stworzyć tam przyjazne miejsce do życia. Miejsce powinno być osłonięte od wiatru i deszczu. Dobrze jest wybrać stronę południową. Budka nie może być zbyt ukryta, aby nietoperze mogły ją odnaleźć. Takie schronienia są szczególnie istotne w miastach, gdzie mają mniej możliwości ukrycia.

Przeczytaj także: Czy wiesz, jak zbudować budkę dla ptaków?

Co jedzą nietoperze?

Nietoperze to niezastąpieni łowcy owadów, można często je spotkać wieczorami nad zbiornikami wodnymi, gdzie w większych grupach pozbywają się komarów czy much. Niektóre nietoperze, takie jak nietoperz owocowy, czyli owocowiec liścionosy, żywią się owocami i nektarem kwiatowym. Dzięki pomocy nietoperzy takie rośliny jak mango czy bananowce są zapylane podczas spijania nektaru. Znaczna większość tych ssaków lubuje się w małych latających insektach, takich jak motyle, chrabąszcze, muchówki, które są w stanie z łatwością złapać dzięki zdolnością echolokacji i sprawności w lataniu.

Zdecydowanie bardziej rozbudowane menu mają nietoperze spoza kraju. Większe gatunki odżywiają się małymi ptakami, kręgowcami, rybami lub nawet innymi nietoperzami. Wampirze zapędy polegają na tym, że niektóre gatunki nacinają skórę ofiary i wysysają krew z innego zwierzęcia.

Może Cię zaintersować: Świerszcze domowe - najważniejsze informacje 

Śpiący nietoperz - co robić?

Jeśli znajdziemy śpiącego nietoperza, nie wolno go ruszać ani budzić. Jedyny wypadek, kiedy możemy dotknąć nietoperza, to kiedy znajdziemy go na ziemi w nieruchomej pozycji. Najlepiej wsadzić go do kartonu lub w kawałek materiału, ale tak aby nie dotykać nietoperza gołą ręką, a następnie trzeba zadzwonić do lokalnego weterynarza lub odpowiednie służby zajmujące się dzikimi zwierzętami. Przed wizytą w jaskini warto mieć na uwadze, że mogą pojawić się tam nietoperze. Jest to ich naturalny dom i zwłaszcza w okresie zimowym powinno się unikać głębokich eksploracji. Ciepło ciała człowieka ogrzewa jaskinię i może wybudzić zwierzę z hibernacji. Oczywiście nie jest to zabronione, ale warto mieć na uwadze dobro gacków.

Może Cię zainteresować: Znalezłeś rannego ptaka? Zobacz, jak zareagować!

Nietoperze zimą

Podczas okresu zimowego nietoperze hibernują. Można je odnaleźć w piwnicach, strychach, jaskiniach, ciasnych wilgotnych pomieszczeniach. Jeśli znajdziesz w swojej piwnicy nietoperza, nie panikuj. To niegroźne i przydatne zwierzęta, a po okresie hibernacji wyleci na zewnątrz. Nietoperze nie mają naturalnych wrogów, a największe zagrożenie stanowi dla niego człowiek. Istotne jest dbanie o populację nietoperzy w Polsce i tworzenie budek dla tych ssaków. Jeśli znajdziemy nietoperza w stanie hibernacji, nie wolno go dotykać ani przenosić. W zimniejszych miejscach mogą pokryć się szronem, jednak to naturalne. Obudzenie nietoperza z hibernacji będzie prowadziło do śmierci, ponieważ w zimniejszych miesiącach nietoperze nie są przystosowane do polowania, tylko korzystają z zasobów zgromadzonych przez rok.

Czy nietoperz gryzie?

Wiele osób zastanawia się, czy nietoperze są niebezpieczne? To zwierzę boi się ludzi i wychodzi polować nocą, a więc unika kontaktu z innymi ssakami. Nietoperz to nieagresywne i bardzo przydatne zwierzę, z natury cechuje je przebywanie tylko w swoich stadach. Można przypuścić, że ten mały zwierzak bardziej boi się nas niż my ich. Jednak zawsze należy pamiętać, że nagabywane, straszone zwierzę zaatakuje – aby się bronić, a wtedy siła ugryzienia może być duża. Jeśli nie chcemy bliskiego spotkania z nietoperzem, nie warto zaczepiać, ani przeszkadzać tym dzikim zwierzętom.

Koronawirus = nietoperz?

W ostatnich latach nietoperz zaczął się też kojarzyć z pandemią koronawirusa. Nietoperze, jak wszystkie dzikie zwierzęta, mogą być nosicielami wielu chorób, w tym wirusów, wścieklizny i koronawirusów. Jednak ze względu na to, że unikają ludzi, możliwość kontaktu, a zwłaszcza zarażenia się czymkolwiek od tego ssaka, jest minimalna. Nie ma więc powodu do strachu przed nietoperzem, np. gackiem! Nietoperze stanowią nieodłączny element ekosystemu, pomagają w walce z robactwem i niektóre nawet wpływają na cykl życiowy roślinności dzięki zamiłowaniu do pyłków kwiatowych. Nietoperze są w Polsce pod ochroną, a nawet niektóre gatunki są na czerwonej liście zwierząt zagrożonych.

Ile żyją nietoperze?

Długość życia nietoperza zależy od gatunku. Nietoperze w Polsce żyją średnio do 20 lat. Poza Polską niektóre gatunki mogą dożyć nawet 30 lat. Długość życia nietoperza może się skrócić przez nieodpowiednie warunki. Największym zagrożeniem są wycinki lasów, plądrowania jaskiń czy zanieczyszczenie środowiska.

Aleksandra Drzewińska

Zdjęcia: Canva.com