Latimeria - ryba, która zszokowała naukowców

Latimeria to ryba, która w 1938 roku spowodowała mocne zaskoczenie w świecie nauki. Poznaj historię, opis i warunki życia tajemniczej latimerii. Zobacz, dlaczego latimeria jest bliżej spokrewniona z ludźmi, psami czy wielorybami niż z innymi znanymi Ci rybami. Jeśli rozpaliliśmy Twoją ciekawość, zapraszamy do dalszej lektury.

Latimeria - co to?

Latimeria to ryba kostnoszkieletowa, która należy do gromady ryb mięśniopłetwych, podgrupy trzonopłetwych, rzędu celakantokształtnych. Organizmy mięśniopłetwe opisuje się jako najbardziej zróżnicowane kręgowce jak i gromadę ryb kostnoszkieletowych.

Ryba latimeria – fenomen

Tutaj zrobimy mały przystanek i przypomnimy z lekcji biologii, że to właśnie z ryb mięśniopłetwych powstały inne kręgowce lądowe: dinozaury, małpy, ludzie, psiaki, konie czy… żaby. Wszystkie te istoty należą do mięśniopłetwch. Tak: naszym najstarszym przodkiem jest ryba.

Rozumiesz już na czym polega fenomen latimerii? Jest ona bliżej spokrewniona z ludźmi i z innymi kręgowcami, żyjącymi na lądzie, niż z rybami z gromady promieniopłetwych. Przypominamy, że ryby promieniopłetwe są najliczniejszymi mieszkańcami oceanów, jezior czy rzek (np. łosoś, karp, jesiotr).

Drugim i chyba nawet większym fenomen tej tajemniczej ryby jest to, iż była ona uważana za wymarłą, ale wszystko zmieniło się tuż przed świętami Bożego Narodzenia w 1938 roku.

Latimeria co to za historia!

Był 22 grudnia 1938 roku. Kapitan statku, Hendrig Gossen, jak zwykle wypłynął na połów. Znajdował się w East London, czyli w jednym z miast Południowej Afryki, leżącym przy Oceania Indyjskim. Tego czwartkowego dnia kapitan złowił przedziwną rybę. Kazał odłożyć ją na bok, a po powrocie, skontaktował się z kustoszką muzeum w East London: Marjorie Courtenay-Latimer.

Marjorie uznała, że ryba należy do wymarłych ryb z rzędu celakantokształtnych. Odkrycie było tak zaskakujące, że kustoszka skontaktowała się z autorytetem w tej dziedzinie, profesorem Jamesem Smithem. James Smith potwierdził tezę kustoszki. Podobno powiedział, że po zobaczeniu materiałów Marjorie, jego zdziwienie było większe, niż gdyby zobaczył na ulicy dinozaura!

Co oznacza słowo Latimeria?

Zafascynowany i poruszony Smith nazwał rybę Latimeria chalumnae, Latimeria nawiązywała do nazwiska kustoszki a nazwa chalumnae odnosiła się do ujścia rzeki, czyli miejsca, w którym kapitan Hendrig Gossen złowił bezcenny okaz.

Ryba Latimeria – dalsze badania

Marjorie Courtenay-Latimer nie mogła zakonserwować cennego okazu. W oczekiwaniu na odpowiedź Smitha, który przebywał na świątecznych wakacjach, kustoszka wysłała zwierzaka do wypychacza ryb, co, niestety, miało wpływ na późniejsze badania. Wypchanie ryby uniemożliwiło zbadanie skrzeli i szkieletu kręgowca.

Niektórzy naukowcy mieli wątpliwości i zadawali sobie pytania: czy Hendrig na pewno złowił latimerię. Planowano kontynuować badania, ale wojna zatrzymała badania. Drugą latimerię wyłowiono dopiero w 1952 roku w pobliżu wulkanicznych wysp Komorów.

Gdzie żyje latimeria?

Latimeria chalumnae była wyławiana w takich miejscach, jak:

• wybrzeża Republiki Południowej Afryki,
• Mozambik,
• Tanzania,
• Kenia,
• Madagaskar,
• Komory.

Co ciekawe, w latach dziewięćdziesiątych w okolicy indonezyjskiej wyspy Celebes odkryto drugi gatunek latimerii – Latimeria menadoensis. Latimeria menadoensis jest nieco mniejsza od latimerii afrykańskiej, ma też inne ubarwienie.

Jak wygląda latimeria?

Latimeria chalumnae ma krępą budowę ciała, osiąga długość nawet do 2 metrów i waży ok. 80 kg. Ryba jest ciemnoniebieska. Na jej ciele odkryjesz charakterystyczne, jasne plamki, które tworzą unikalny wzór. Ryba posiada płetwy w kształcie łopatek, które są osadzone na mięsistych trzonach i skostniałym szkielecie wewnętrznym. Kości płetw są odpowiednikami kości kończyn czworonogów: płetwy piersiowe odpowiadają kończynom przednim, płetwy brzuszne odpowiadają kończynom tylnym. Kość ogonowa składa się z trzech płatków. Latimeria nie ma kręgosłupa, zamiast tego posiada strunę grzbietową, która jest wypełniona tłuszczem. Struna na dużej głębokości i pod wpływem ciśnienia twardnieje.

Czym jest latimeria, jeśli nie cudem natury, który możemy podziwiać!

Latimeria – ryba głębinowa

• PH,
• oświetlenie,
• temperaturę.

Latimeria - co je?

Latimeria jest drapieżnikiem. Żywi się głównie innymi rybami jak i głowonogami. W zdobywaniu pożywienia pomagają jej ostre zęby i ciekawy narząd ostralny, który pomaga rybie złapać orientację i namierzyć ofiarę.

Latimeria – żywa skamieniałość

Naukowcy nazywają latimerię żywą skamieniałością. Do 1938 roku mieli jasność, że przodkowie latimerii, którzy żyli w erze dewonu, najprawdopodobniej zamieszkiwali wody słodkie. Jednak po czasie, przed końcem ery paleozoicznej, opanowali też morza. Specjaliści wiedzieli też, że w mezozoiku latimerie były bardzo popularne, ale ich zapis skalny urwał się jakieś 70 milionów lat temu. Do momentu ustaleń Marjorie Courtenay-Latimer z profesorem Smithem w świecie nauki uważano, że celakantokształtne (latimetrie) wymarły w kredzie. Nic dziwnego, że ta niezwykła ryba zyskała przydomek: latimeria – żywa skamieniałość.

Co wyróżnia latimerie?

• latimeria jest bliżej spokrewniona z lądowymi kręgowcami niż z innymi rybami promieniopłetwowymi,
• to ryba, która zatrząsnęła światem naukowców, specjaliści sądzili, że latimeria wyginęła w kredzie – dzisiaj nazywa się ją żywą skamieniałością,
• latimeria jest gatunkiem chronionym,
• ma masywne, bocznie spłaszczone ciało pokryte dużymi, grubymi łuskami: łuski są fascynujące bo przypominają pradawne łuski pierwotnych ryb mięśniopłetwych – są to łuski kosmoidalne, które posiada tylko latimeria,
• latimeria jest rybą głębinową – nie możemy jej hodować, bo w akwarium umiera,
• latimeria jest jajożyworodna, ciąża ryby trwa do ok. 12 miesięcy,
• latimeria żyje od 80 do 100 lat,
• struna grzbietowa latimerii pod wpływem ciśnienia na dużej głębokości twardnieje, dzięki temu ryba nie potrzebuje kręgosłupa, tak jak my,
• latimeria to jedyny żyjący przedstawiciel podgromady trzonopłetwych, z rzędu celakantokształtnych.

Latimeria podsumowanie

Latimeria to fascynująca i tajemnicza ryba, która zatrząsnęła światem naukowców. Nazywana jest żywą skamieniałością, bo do 1938 roku była uważana za wymarłą. Co ciekawe, latimeria jako ryba mięśniopłetwa jest bardziej spokrewniona z człowiekiem i lądowymi kręgowcami niż ze swoimi „rybami – koleżankami” z gromady promieniopłetwych (np.: karp, jesiotr inne popularne ryby). Latimeria chalumnae jest spora, ma niebiski kolor, waży ok. 80 kg i osiąga długość do 2 metrów. Jej domem są wody Afryki. Druga odmiana latimetrii żyje na obszarach Indonezji – Latimeria menadoensis – jej przedstawiciele są mniejsi i mają brązowy kolor. Latimerii nie można hodować, bo w akwarium umiera. Ta niezwykła ryba, która pojawiła się na długo przed człowiekiem, jest pod ochroną. Ciekawe, czy czymś jeszcze nas zaskoczy.


Przeczytaj też: Piskorek Kuhla – opis gatunku


Dominika Tarnacka

Zdjęcia: Canva.com